قالب بندی بتن و نکاتی که باید درباره آن بدانید

قالب بندی ازجمله کارهایی است که باید پیش از بتن ریزی انجام داد. قالب در واقع سازه‌ای است که بتن را تا زمان شکل‌گیری، سخت شدن و رسیدن به مقاومت کافی در مقابل تنش‌هایی که به آن وارد می شود، در بر می‌گیرد.
در حالت کلی برای ساختمان‌سازی دو نوع اسکلت فلزی و بتنی را مورد استفاده قرار می‌دهند. به دلیل وجود تفاوت بین اسکلت فلزی و بتنی، انتخاب هر کدام از این دو نوع، باید با توجه به شرایط محیطی مانند میزان رطوبت، بارندگی، گرما، سرما و خشکی صورت گیرد. از سوی دیگر باید میزان بودجه را نیز در نظر گرفت تا بهترین انتخاب انجام شود.

فرایند قالب بندی یکی از مراحل ایجاد اسکلت بتنی می‌باشد که در کنار آرماتوربندی، پی یک ساختمان را رقم می‌زند، بنابراین از اهمیت و حساسیت بالایی برخوردار است. درنتیجه باید برای انجام آن اصولی را رعایت کرد و نیاز به نیروی متخصص دارد.

در این مقاله سعی داریم تا به ارائه اطلاعاتی درباره فرایند قالب بندی، هدف از اجرای آن، نکات اجرا، انواع قالب و عوامل موثر بر هزینه‌های این عمل بپردازیم.

قالب بندی چیست؟

قالب بندی یکی از مراحل اجرای اسکلت بتنی می‌باشد. قالب در واقع سازه‌ای است که پیش از بتن ریزی ساخته می‌شود تا بتن آماده شده را تا زمانی که شکل بگیرد و سفت شود، درون آن بریزند. بتن متناسب با این قالب‌ها شکل می‌گیرد. بنابراین باید از قالب با کیفیت بالا استفاده کرد تا کیفیت بتن نیز حفظ شود. تجهیزات مورد استفاده در اجرای قالب بندی از عوامل موثر بر کیفیت قالب بندی محسوب می‌گردد.
قالب‌ها در حالت کلی در دو نوع دائم یا موقت قرار می‌گیرند. قالب موقت پس از شکل گرفتن و سفت شدن بتن، از اطراف بتن برداشته می‌شود. اما قالب دائمی در جای خود باقی می‌ماند.

اجرای قالب بندی بتن

هدف از قالب بندی

هدف از قالب‌بندی در اجرای پی ساختمان، شکل دهی به بتن در ابعاد و حجم مشخص و مطابق با نظر طراح سازه است. از سوی دیگر، قالب بندی به منظور تحمل تنش‌های ناشی از بتن نیز انجام می‌شود و نوع موقت آن تا زمانی می‌باشد که بتن بتواند به تنهایی تنش‌های ناشی از وزن خود را تحمل نماید. از وظایف دیگر قالب می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

● حفاظت بتن در مقابل تنش‌های مکانیکی
● جلوگیری از کاهش رطوبت بتن
● ممانعت از نشت شیره بتن
● ایجاد عایقی مناسب در مقابل سرما و گرمای محیط
● جلوگیری از جابه‌جایی میلگرد و سایر اجزایی که در بتن قرار می‌گیرند

انواع سیستم قالب بندی

با توجه به مواردی از قبیل ایمنی، مصالح مورد استفاده، منطقه اجرای قالب و مقدار بودجه‌ای که قرار است صرف شود، از انواع مختلفی از قالب بندی‌ها استفاده می‌شود. بر اساس جنس قالب، می‌توان چهار نوع قالب آجری، چوبی، پلاستیکی و فلزی را در نظر گرفت. هر کدام از این انواع قالب‌ها، در موارد مختلفی کاربرد دارند.
از بین انواع سیستم قالب بندی، قالب‌‌های فلزی به دلیل ارائه خواص مطلوب، کاربرد بیشتری نسبت به سایر انواع دارند. در ادامه درباره این نوع قالب‌ها با جزئیات بیشتری صحبت خواهیم کرد.

قالب بندی فلزی پی ساختمان

قالب فلزی ، رایج‌ترین قالبی است که در پی ریزی ساختمان مورد استفاده قرار می‌گیرد. به این دلیل که حمل و اجرای آن راحت بوده و انعطاف بالایی در رابطه با اجرای آن در سیستم‌های مختلف وجود دارد. این نوع قالب به دلیل ارائه خواص مطلوب، اغلب در پروژه‌هایی که تنوع ابعادی و حجم کار بالا یی داشته باشد، کاربرد دارد.
با این که قیمت اولیه قالب‌های فلزی، کمی بیشتر از سایر انواع قالب است، اما طول عمر بالاتری نیز دارند، در نتیجه مقرون بصرفه می‌باشند.

اجزای قالب فلزی

اجزای مورد نیاز برای قالب بندی فلزی ممکن است در پروژه‌های مختلف، متفاوت باشد. اما در حالت کلی می‌توان آن‌ها را در دسته‌بندی زیر قرار داد:

● پنل

شامل ورق فولادی با ضخامتی حدود ۲ تا ۴ میلیمتر است.

● پشت بند افقی یا کمرکش

از جنس لوله یا قوطی است که با بست‌های مناسب به پنل‌ها متصل می‌گردد.

● پشت بند و وادار

شامل پروفیل‌های سبک است که وظیفه استحکام بخشی، فیکس کردن قالب‌ها و جلوگیری از کج شدن آن‌ها را بر عهده دارد. با توجه به اجزای لازم برای قالب بندی فلزی، می‌توان بخشی از هزینه لازم برای اجرای آن را مربوط به قیمت پروفیل، لوله و ورق فولادی دانست.

جنس قالب فلزی بتن

قالب‌ فلزی معمولا در دو جنس آلومینیومی و فولادی در بازار موجود است. اما باید گفت که نوع فولادی آن، کاربرد بسیار بیشتری از نوع آلومینیومی دارد.
ورق فولادی، ماده اولیه و اصلی در تولید قالب فلزی می‌باشد و از جنس فولاد st37 است. هرچه ورق از کیفیت بالاتری برخوردار باشد، قالب نیز کیفیت بالاتری خواهد داشت.
در حال حاضر، ورق فولاد مبارکه نسبت به سایر برندهای موجود در بازار ایران، بهترین است. به این خاطر که موج ندارد، دارای ابعاد استانداردی بوده و ضخامت ورق در تمام سطح آن یکسان می‌باشد. کیفیت سطحی پایین ورق و موج دار بودن آن موجب می‌شود که سطح بتن نیز موج ایجاد شود و در نهایت کیفیت پایین بتن را رقم می‌زند.

انواع قالب بندی فلزی

قالب‌های فولادی معمولا در دو نوع متداول لبه خم و تسمه‌ای (جوشی) هستند. اما امروزه مدل‌های جدیدتری نیز تولید و به بازار عرضه می‌گردند. قالب‌های لبه خم نسبت به نوع تسمه‌ای، سبک‌تر هستند. به این خاطر که ضخامت ورق مورد استفاده در تولید قالب‌های تسمه‌ای، نسبت به قالب‌های لبه خم بیشتر است.
قالب‌های تسمه‌ای معمولا از ورق سیاه ۳ میلیمتر ساخته شده و با توجه به میزان بارهای وارد بر آن، توسط تسمه‌هایی از ورق با ضخامت ۳ تا ۴ میلیمتر تقویت می‌شود. اما در تولید قالب‌های لبه خم، از ورق ۳ میلیمتر استفاده می‌شود که لبه‌های آن با استفاده از دستگاه خم می‌گردد.
مهم‌ترین برتری قالب تسمه‌ای نسبت به نوع لبه خم، مربوط به ایجاد درز کمتر، پس از اجرای قالب است. میزان این درز، بعد از باز شدن قالب بتن، مشخص می‌شود. به همین خاطر نیز در پروژه های بزرگ اغلب از نوع تسمه‌ای استفاده می‌شود.

قالب بندی فلزی ساختمان

مزایای قالب بندی فلزی

قالب بندی فلزی نسبت به سایر انواع قالب‌ها، دارای برتری‌هایی است که به واسطه آن‌ها، توجه بیشتری را در ساختمان‌سازی به خود معطوف داشته است. برخی از این مزایا عبارتند از:

● طول عمر بالا
● داشتن سطح صاف
● عدم احتراق
● استحکام بالا در مقابل تنش‌های وارده
● سرعت بالا در اجرای قالب بندی
● تمیز بودن محیط کار نسبت به سایر قالب‌ها

نکات اجرای قالب‌بندی فلزی بتن

در اجرای قالب بندی، باید نکاتی را در نظر گرفت تا در بهترین حالت ممکن، انجام گیرد. برخی از این نکات عبارتند از:

● اتصالات قالب بندی باید محکم و متناسب با جنس قالب باشد.
● قالب بندی باید به گونه‌ای اجرا شود که درزهای آن کاملا برطرف شود
● قالب بندی مناسب به اینصورت است که باز کردن قالب‌ها در آن، به راحتی و بدون آسیب رسیدن به بتن و قالب صورت گیرد.
● باید شکل و ابعاد بتن برای طراحی و نصب قالب‌ها در نظر گرفته شود
● قالب باید استحکام کافی داشته باشد تا بتواند وزن و فشارهای وارده از طرف بتن را تحمل کند
● قالب نباید تاب و گسیختگی و درز داشته باشد تا شیره بتن به بیرون درز نکند
ر قالب باید حتی‌الامکان دارای سرعت نصب و باز کردن بالایی باشد تا در وقت و هزینه صرفه‌جویی گردد
● ابعاد و شکل قالب باید دقیق باشد
● قالب‌های فلزی باید پیش از نصب، روغن‌کاری شوند

قالب برداری

برای انجام بتن ریزی در ساختمان سازی، انجام قالب برداری از اهمیت بالایی برخوردار است. قالب برداری برای برداشتن قالب‌های غیر دائمی مانند، انواع فلزی و چوبی مورد استفاده قرار می‌گیرد. قالب بندی باید زمانی برداشته شود که بتن کاملا شکل گرفته باشد و توان تحمل بارها و تنش‌های وارده را داشته باشد و در اثر برداشتن قالب، تغییر شکل زیاد و خارج از حد مجاز ندهد.
قالب برداری باید حتما به صورت مرحله به مرحله انجام شود تا به بتن شوک تنشی وارد نشده و به آن آسیب نرسد.

عوامل موثر بر هزینه اجرای قالب‌بندی ساختمان

معمولا عملیات قالب بندی بتن با توجه به حساسیت بالایی که دارد، نیاز به تخصص داشته و هزینه اجرایی ان نیز نسبتا زیاد است. البته این هزینه بسیار متاثر از برخی عواملی است که در زیر بیان می‌شود:

● نوع و سیستم قالب بندی
● ابعاد پروژه
● نوع و مقدار مصالحی که مورد استفاده قرار می‌گیرد
● قیمت مصالح مورد استفاده
● اینکه قالب‌بندی برای ستون باشد یا دیوار
● نوع سازه

همانطور که پیش از این نیز گفته شد، قالب بندی فلزی در بین سایر انواع، پرکاربردتر است و عاملی که تعیین‌کننده هزینه و کیفیت این نوع قالب بندی می‌باشد، عمدتا مربوط به محصولات فولادی مانند پروفیل و ورقی است که در تولید آن مورد استفاده قرار می‌گیرد.

جهت برآورد هزینه باید از قیمت روز ورق فولادی و همچنین قیمت پروفیل، قیمت آهن و عوامل موثر بر کیفیت هر کدام، اطلاعاتی داشته باشید. برای کسب این اطلاعات می‌توانید از کارشناسان و متخصصان آیرومارت، مشاوره دریافت نمایید.