بتن ریزی چیست و چه مراحلی دارد؟

بتن ریزی به طور خلاصه فرآیندی است که در آن بتن را در محل اجرای المان‌های سازه از جمله فونداسیون، تیر، ستون و دال می‌ریزند. این فرآیند جزو مهمترین و چالش‌برانگیزترین مراحل ساخت ساختمان است و باید با دقت و مهارت انجام شود تا مشکل خاصی برای سازه پیش نیاید و ایمنی آن به خطر نیفتد.

در این مطلب علاوه بر شرح کامل مراحل بتن ریزی و ابزار مورد نیاز برای این کار، نکات کاربردی و مهمی را جهت انجام آن ارائه می‌کنیم؛ مواردی که شما را با انواع بتن ریزی مانند بتن ریزی در هوای گرم یا سرد، بتن ریزی با پمپ بتن زمینی یا هوایی و روش‌های دیگر آشنا می‌کند. شما در این مطلب با نحوه ساخت بتن، انتقال آن به محل و الزامات بتن ریزی به صورت جامع آشنا خواهید شد؛ با ما همراه باشید.

مراحل بتن ریزی

کل فرآیند بتن ریزی را می‌توان به ۶ مرحله تقسیم‌بندی کرد که در ادامه می‌خوانید.

قالب بندی

اولین گام در بتن ریزی بستن قالب‌هاست تا بتوان بتن را پس از گیرش به شکل مورد نظر درآورد و وزن بتن را نیز تحمل کند. قالب‌ها از جنس‌های مختلفی ساخته می‌شوند؛ با این حال در ساختمان سازی عموما قالب‌های فلزی و چوبی به کار می‌روند. قالب بندی بتن روش‌های مختلفی دارد که با مراجعه به مقاله ما می‌توانید با آن‌ها آشنا شوید.

گفتنی است معمولا سطوح داخلی قالب‌‌ها را با انواع روغن‌‌های معدنی چرب می‌‌کنند. این کار با دو هدف صورت می‌گیرد؛ جلوگیری از نفوذ آب به قالب و سهولت جداسازی پس از سفت شدن بتن.

البته قبل از قالب بندی در اغلب المان‌های سازه مانند فونداسیون، تیر، ستون و دال باید آرماتور بندی انجام شود. آرماتور در واقع همان میلگرد است که آن را برای قرار گرفتن در بتن آماده کرده‌اند. از جمله پرکاربردترین میلگردها در ساختمان‌های معمولی سایزهای ۱۴ و ۱۶ هستند. برای استعلام قیمت میلگرد ۱۴ می‌توانید به سایت آیرومارت مراجعه کنید.
به علاوه، برای خاموت نیز عمدتا از میلگردهای ۸ و ۱۰ استفاده می‌شود. استعلام قیمت میلگرد ۸ و ثبت سفارش آن نیز با مراجعه به سایت آیرومارت به آسانی امکان‌پذیر است.

ساخت بتن

برای تهیه بتن ابتدا باید طرح اختلاط آن را مشخص کنیم. منظور از طرح اختلاط بتن به طور کلی تعیین میزان و نسبت مصالح ساختمانی مورد استفاده در ساخت بتن است که شامل شن، ماسه، سیمان و آب می‌شود. طرح اختلاط باید به شکلی باشد که علاوه بر مقرون به صرفه بودن، الزاماتی مانند میزان روانی و مقاومت نهایی بتن بر اساس آیین‌نامه‌ها به دست آید.

پس از تعیین میزان مصالح، با استفاده از دستگاه بتن ریزی به نام بتونیر یا میکسر بتن اقدام به ساخت بتن می‌کنیم. البته این روش تهیه بتن در کارگاه است، در حالی که در بسیاری از پروژه‌ها بتن آماده را از کارخانه به محل پروژه منتقل کرده و با استفاده از پمپ، بتن ریزی را انجام می‌دهند.

انتقال بتن

اگر بتن در کارگاه تهیه شود، می‌توان آن را با تجهیزات انتقال دهنده بتن مانند فرغون به محل بتن ریزی منتقل کرد. همچنین بتن آماده‌ای را که از کارخانه تهیه می‌شود، با کامیون‌های مخصوص حمل بتن به کارگاه انتقال می‌دهند. به طور کلی بسته به محل و میزان بتن مورد نیاز، از دستگاه‌‌های مختلف مثل آسانسور، مونوریل و یا پمپ استفاده می‌‌شود.
در هر صورت باید توجه داشت نکته اساسی در مرحله حمل و جابجایی بتن، سرعت عمل است تا بدین ترتیب مانع افزایش دمای بتن و همچنین افت بیش از حد اسلامپ شویم.

بتن ریزی

پس از ساخت و انتقال بتن به محل مورد نظر، بتن ریزی آغاز می‌شود. در این مرحله بسیار مهم است که نظارت‌های لازم صورت گیرد تا فرآیند بتن ریزی به صورت اصولی و با رعایت استانداردها انجام شود. از جمله نکات مهم در این مرحله، ریختن بتن در لایه‌های یکنواخت است. همچنین دقت شود سطح آرماتورها و قالب‌‌ها پیش از بتن ریزی تمیز باشند تا مواد زائد با بتن مخلوط نشود.

ویبره بتن

مراحل پس از بتن ریزی بسیار اهمیت دارند و باید بدانیم، بتن مقاوم و سازه با استحکام بالا در صورتی به دست می‌آید که این گام‌ها با دقت و به درستی انجام شوند. استفاده از دستگاه ویبراتور بتن برای ویبره کردن آن یکی از این گام‌ها به شمار می‌رود.

چنین امری با هدف از بین بردن خلل و فرج و هوای موجود در بتن و تراکم و تحکیم مناسب آن انجام می‌شود. لازم به ذکر است ویبره بتن باید به صورت اصولی صورت گیرد؛ یعنی می‌بایست سر ویبراتور را به شکل عمودی و تا عمق مناسب در بتن وارد کنیم. گفتنی است ویبره نامناسب موجب کرموشدگی بتن در آینده می‌شود. منظور از کرموشدگی بتن، عدم پیوستگی میان ذرات آن و جدا شدن فاز سیمان و سنگدانه است.

پرداخت بتن

پرداخت بتن در زبان عامیانه همان ماله کشی بتن است که باید بلافاصله پس از ویبره با ماله دسته بلند یا دسته کوتاه انجام شود. هدف از این عملیات صاف کردن سطح بتن به گونه‌ای است که ترک‌ها و رگه‌های آن از میان برود.
نکته مهم اینکه در صورت آب انداختن بتن بهتر است پرداخت انجام نشود تا سطح آب جمع‌شده روی بتن از بین برود.

پرداخت بتن

عمل آوری بتن

پس از گیرش اولیه بتن و اتمام عملیات قالب برداری، نوبت به عمل آوری یا کیورینگ (Curing) بتن می‌رسد. از آنجایی که تبخیر آب به فاصله کوتاهی پس از اتمام بتن ریزی می‌تواند باعث کاهش آب مورد نیاز بتن شود، لازم است رطوبت آن را تا حدود ۷ روز بعد از گیرش اولیه، در حد مناسبی حفظ کرد. در غیر این صورت بتن خواص لازم مانند مقاومت مورد انتظار خود را از دست خواهد داد.
تبخیر آب در سنین پایین بتن به دلیل بالا رفتن دمای بتن است؛ این امر به دنبال ترکیب آب و سیمان ایجاد می‌شود که به آن هیدراتاسیون می‌گویند.

بتونیر یا میکسر بتن

همان‌طور که اشاره شد در فرآیند بتن ریزی در محل کارگاه از دستگاهی به نام بتونیر یا میکسر بتن استفاده می‌شود. از این نوع ماشین بتن ریزی برای مخلوط کردن مصالح بتن یعنی شن، ماسه، سیمان و آب بهره می‌برند. خلاطه نیز معادل عربی واژه میکسر بوده و عبارت بتن ریزی با خلاطه همان تهیه بتن با میکسر است.

میکسر بتن انواع مختلفی دارد که برای ساخت آن‌ها از مواد اولیه‌ای مانند ورق‌های فولادی استفاده می‌شود. شما می‌توانید قیمت ورق سیاه را به طور روزانه از کارشناسان آیرومارت استعلام گرفته و به آسانی سفارش خود را ثبت کنید.

میکسر بتن

دمای بتن ریزی

از آنجایی که دمای بتن در زمان بتن ریزی بر کیفیت کار تاثیر می‌گذارد، بهتر است این فرآیند در دماهای مشخصی انجام شود. در دماهای خیلی سرد یا خیلی گرم می‌بایست برخی ضوابط را رعایت کرد؛ الزاماتی که در آیین‌نامه‌های مختلف دنیا مشخص شده است. آیین نامه بتن ایران (آبا) در مورد دمای مجاز بتن ریزی ضوابطی دارد و مطابق آن حداکثر دمای بتن در زمان بتن ریزی ۳۲ درجه سانتی‌گراد است.
همچنین از آنجایی که آب موجود در سیمان در دمای زیر ۵ درجه در معرض یخ‌زدگی است، برای بتن ریزی در این دماها می‌بایست ضوابط معینی از جمله استفاده از مواد افزودنی را لحاظ کرد.

بتن ریزی در هوای گرم

در هوای گرم نرخ هیدراتاسیون بتن بالا رفته، در نتیجه سرعت تبخیر آب بتن بالا می‌رود و گیرش آن تسریع می‌شود. دمای محیط در زمان بتن ریزی نباید بیشتر از ۳۸ درجه باشد، در این صورت باید برخی الزامات را رعایت کرد. از جمله اقدامات پیشنهادی برای بتن ریزی در هوای گرم، استفاده از آب سرد و همچنین کاهش دمای شن و ماسه از طریق پاشش آب روی آن‌هاست.

به علاوه می‌توان از سیمان‌هایی با امکان ایجاد دماهایی پایین و نیز مواد پزولانی و خاکستر بادی در تهیه بتن بهره گرفت. در هوای گرم، استفاده از سیمان‌های کندگیر مانند سیمان پرتلند تیپ ۴، سرعت گیرش بتن را کاهش می‌دهد.

بتن ریزی قسمت‌های مختلف ساختمان

اصول کلی بتن ریزی در بخش‌های مختلف ساختمان مشابه است، اما باید در نظر گرفت هر یک شامل نکاتی از جمله تفاوت در طرح اختلاط بتن و عیار آن می‌شود.

بتن ریزی فونداسیون

فونداسیون باید روی سطحی صاف و محکم اجرا شود که آن را با بتن مگر ایجاد ‌می‌کنند؛ از این رو ابتدا بتن ریزی مگر را انجام می‌دهند. عیار بتن مگر معمولا حدود ۱۰۰ یا ۱۵۰ است که کمترین میزان عیار بتن در میان بخش‌‌های مختلف ساختمان محسوب می‌شود.

عیار بتن فونداسیون معمولا ۳۵۰ یا ۴۰۰ است که این عدد به واسطه عواملی مانند میزان بار وارده به فونداسیون و شرایط اجرایی ممکن است متفاوت باشد. باید توجه داشت بتن ریزی فونداسیون مرحله بسیار حساسی به شمار می‌رود، چرا که این بخش از سازه کل فشار وارده سایر اعضا را تحمل می‌کند؛ از این رو می‌بایست تمام نکات و استانداردهای مربوطه در بتن ریزی فونداسیون رعایت شود تا پی ساختمان استحکام لازم را داشته باشد.

بتن ریزی فونداسیون

بتن ریزی ستون و تیر

در بتن ریزی ستون بهتر است برای حفظ یکنواختی دانه‌بندی بتن، بتن ریزی از ارتفاعی بیشتر از ۱.۲ متر صورت نگیرد. بتن ریزی ستون را برای یک ساختمان معمولی که در آن ارتفاع ستون‌ها حداکثر ۳ متر است، می‌توان در دو مرحله انجام داد.

ابتدا نصف ستون را پر کرده و ویبره انجام می‌دهیم، سپس نصف دیگر را بتن ریزی می‌کنیم تا کل ستون پر شود و دوباره عملیات ویبره صورت می‌گیرد. از آنجایی که پس از انجام ویبره دوم سطح بتن به دلیل تراکم‌سازی کمی پایین می‌رود، لازم است این مورد در زمان بتن ریزی ستون در نظر گرفته شود.

بتن ریزی تیر نیز ساده‌تر از ستون بوده و نیازی به دو مرحله‌ای کردن آن برای انجام ویبره نیست. همچنین عیار بتن تیر و ستون در ساختمان‌ها حداقل ۳۰۰ است و بنابر شرایط سازه می‌تواند بیشتر شود که این عدد در نقشه‌ها مشخص است. برای آشنایی با نحوه اجرای ستون بتنی کلیک کنید.

بتن ریزی سقف

در بتن ریزی سقف تیرچه بلوک پس از قرار دادن تیرچه‌ها، بلوک‌ها، آرماتوربندی و در نهایت قالب بندی، بتن ریزی انجام می‌شود. سقف تیرچه بلوک یکی از انواع دال‌هاست و برای بتن ریزی دال از انواع دیگر، در صورت وجود ضوابط خاص، باید آن‌ها را رعایت کرد.

بتن ریزی کف

یکی از ساده‌ترین انواع بتن ریزی در کف مکان‌هایی مانند پارکینگ، محوطه، سوله و فرودگاه انجام می‌شود که به آن بتن ریزی کف می‌گویند. در بعضی جاها مانند سوله که پیش از بتن ریزی کف نیاز به آرماتور بندی داریم، می‌بایست آرماتور بندی مطابق نقشه‌های موجود انجام شود. جهت استعلام قیمت هر شاخه میلگرد برای آرماتوربندی ساختمان می‌توانید به وبسایت آیرومارت مراجعه کرده و اقدام به ثبت سفارش کنید.

هزینه بتن ریزی

هزینه ساخت بتن و قیمت بتن ریزی تحت تاثیر عوامل مختلفی شامل قیمت شن، ماسه، سیمان و دستمزد کارگران است. همچنین تهیه بتن در محل یا خرید بتن آماده جزو موارد تاثیرگذار بر هزینه بتن ریزی محسوب می‌شود.

سخن پایانی

بتن ریزی مرحله‌ای بسیار حساس است و اگر صحیح و اصولی صورت نگیرد، موجب ضعف استحکام سازه خواهد شد که می‌تواند منجر به خسارات جانی و مالی شود. نکته دیگر در اجرای اصولی ساختمان، بستن صحیح آرماتورها است تا بدین ترتیب المان‌های مقاوم و مستحکم بتنی داشته باشیم. استفاده از میلگردهای باکیفیت لازمه این امر است.

شما می‌توانید برای این منظور از میلگردهای کارخانه‌های معتبر کشور استفاده کنید و جهت استعلام قیمت این نوع میلگردها از جمله قیمت میلگرد اصفهان و قیمت میلگرد اهواز از طریق شماره ۰۲۱۴۵۳۰۶ با کارشناسان آیرومارت مشورت کنید.

فرآیند خرید میلگرد در آیرومارت بسیار ساده است؛ بعد از ثبت سفارش اولیه، پیش‌فاکتور صادر شده و با پرداخت هزینه، کالای شما در سریع‌ترین زمان ممکن به محل موردنظرتان منتقل می‌شود. در تمامی مراحل، کارشناسان فروش در آیرومارت همراه شما هستند و به سوالات شما پاسخ می‌دهند.