شناژ چیست؟ تعریف شناژ بندی و انواع شناژ

فونداسیون یکی از قسمت‌های اصلی ساختمان است و شناژ نیز یکی از بخش‌های اصلی پی محسوب می‌شود. شناژ، قسمت اصلی پیِ نواری سازه به حساب می‌آید و وظیفه دارد که فونداسیون‌های عمودی را به یکدیگر وصل کند. البته از آن در مراحل ساخت ساختمان های خاصی به کار می‌رود و در هر سازه‌ای به آن نیاز نیست.
بنابریان در ادامه این مطلب همراه وبلاگ آیرومارت باشید تا به شما بگوییم شناژ بندی چیست و چه انواعی دارد.

شناژ چیست؟

در بسیاری از سازه ها، برای توزیع یکنواخت و انتقال وزن ساختمان به زمین، از پی های جداگانه استفاده می شود. این پی ها حدود ۵ متر با یکدیگر فاصله دارند. به همین دلیل، مهندسان با طراحی یک پی افقی مستحکم به نام شناژ، این پی های عمودی را به هم متصل می کنند. این کار باعث می شود که سازه بتواند فشارهای وارده ناشی از فونداسیون های عمودی و افقی و همچنین نیروهای خارجی مانند زلزله و باد را به طور یکنواخت تحمل کند.

بنابراین، شناژ به عنوان پیوندی بین پی های جداگانه ساختمان شناخته می شود که نیروی ناشی از وزن سازه را به تمامی قسمت های زمین منتقل می نمایند. از این رو،  شناژبندی یکی از مراحل مهم ساختمان سازی به شمار می رود.

شناژ چه کاربردی دارد؟

اگر در حوزه ساخت و ساز فعالیت داشته باشید، می‌دانید که فونداسیون چیست و چه اهمیتی در ساختمان دارد. شناژ یکی از اجزای اصلی فونداسیون نواری ساختمان بوده و وظیفه آن اتصال فونداسیون‌های عمودی به یکدیگر است. در اکثر سازه‌ها جهت انتقال یکسان نیروی حاصل از وزن ساختمان به زمین، از پی‌های منفرد استفاده می‌کنند. این پی‌ها به صورت منفرد بوده، در تماس با یکدیگر نیستند و فاصله آن‌ها ۵ متر است.

حال برای چسباندن این فونداسیون منفرد از یک پی نواری یا افقی محکم استفاده می‌شود که به آن شناژ می‌گویند. شناژ پی ساختمان قادر است نیروی کششی و فشار ایجاد شده توسط فونداسیون‌های عمودی و افقی را تحمل کند. شناژ جزئی از کرسی چینی به حساب می‌آید و بر روی مواد آجر مانند قرار می‌گیرد.

مزایای شناژبندی

استفاده از شناژ در ساختمان دارای ضروری بالایی بوده و نقش مهمی در استحکام و پایداری سازه دارد. مهم ترین مزیت استفاده از آن توزیع یکنواخت بارهای وارد شده به سازه و جلوگیری از ایجاد فشارهای متمرکز در نقاط خاص است. بنابراین، می توان مزایای شناژبندی را به صورت زیر خلاصه کرد:

• توزیع یکنواخت بار: شناژ به انتقال یکنواخت بار ساختمان به تمامی قسمت های فونداسیون کمک کرده و از ایجاد تمرکز تنش در یک نقطه جلوگیری می کند. این ویژگی مانع از نشست های نامتقارن و آسیب به سازه می شود.
• افزایش مقاومت سازه در مقابل نیروهای جانبی: با اتصال پی ها به یکدیگر، مقاومت سازه در برابر نیروهای جانبی مانند باد و زلزله افزایش چشمگیری می یابد. این اتصال موجب می شود که سازه به طور یکپارچه عمل کرده و در برابر این نیروها مقاومت بیشتری از خود نشان دهد.
• جلوگیری از حرکت افقی پی ها: با متصل کردن پی ها، از حرکت افقی آن ها جلوگیری شده و استحکام سازه افزایش می یابد.
• کنترل ترک خوردگی: با توزیع یکنواخت تنش ها در فونداسیون، می توان از ایجاد ترک خوردگی در پی ها جلوگیری می کند.
• افزایش طول عمر سازه: استفاده از شناژ باعث افزایش عمر مفید سازه می شود، چرا که سازه در برابر نیروهای مختلف مقاوم تر شده و کمتر دچار آسیب می گردد.

انواع شناژ

شناژها را می توان به چهار دسته کلی تقسیم بندی نمود که در ادامه به هر یک از آن ها پرداخته شده است.

۱. شناژ افقی

این شناژ اتصالی است که بین ستون‌های پی قرار می‌گیرد. با توجه به این اتصال، نیروی وارده به پی در تمام قسمت‌های پی توزیع می‌شود و فشار وارده به ستون‌ها نباید در یک ناحیه متمرکز شود. شناژ افقی می‌تواند در کاهش نیروهای اضافی وارد بر ساختمان مانند ارتعاشات زلزله موثر باشد.

شاید تا به حال نام ساختمان های مقاوم در برابر زلزله را شنیده باشید و این سوال برایتان پیش آمده باشد که چگونه چنین ساختمان‌هایی از زلزله در امان می‌مانند. در ساخت این گونه ساختمان‌ها، شناژهای افقی به صورت ضربدری در ستون‌های فونداسیون ساختمان و یا به صورت خرپا قرار می‌گیرند. این امر باعث کاهش ارتعاشات وارده به قسمت های اصلی فونداسیون شده و انرژی ورودی به ساختمان به زمین منتقل و دفع می‌شود.

در کل، شناژ افقی در یک ساختمان دارای دو وظیفه اصلی است. شناژ باید بتواند نیروی کششی ایجاد شده توسط وزن ساختمان و نیروی وارد شده از سمت ستون‌های عمودی را تحمل کند. نکته مهم در ساخت شناژ افقی، اندازه‌گیری دقیق مواد به کار رفته در ساخت آن است.

۲. شناژ قائم یا عمودی

این نوع شناژ معمولا در ساخت ساختمان های چند طبقه به کار می رود. استفاده از شناژ بندی عمودی می تواند نقش مهمی در مقاوم سازی ساختمان ها در برابر زلزله داشته باشد. طبق استاندارد، حداقل عرض شناژ عمودی باید ۲۰ سانتی متر باشد. عرض آن ها نیز نباید بیشتر از ۲۵ سانتی متر باشد.

۳. شناژ مورب

استفاده از شناژ مورب نیز  اهمیت زیادی در ساخت و ساز دارد. زیرا از آنجایی که تحریکات زمین در برابر امواج زلزله عمل و عکس‌العمل دارد، بنابراین باید برای ایجاد کلاف بندی مضاعف در محور، دو پی زیرین و فوقانی را به وجود آورد.

ساختار شناژ مورب به شکلی است که میلگرد در قسمت پشتی ساختمان قرار گرفته و تا قسمت پشت تحتانی امتداد می‌یابد. این باعث می‌شود تا مهارسازی کناف و اتصال، به شکلی اصولی صورت بگیرد.

۴. شناژ مخفی

شناژ مخفی که با نام تای بیم نیز شناخته می‌شود، در سقف تیرچه بلوک قرار می‌گیرد. این شناژ باید در فواصل ۲ متری و در دهانه‌های بیشتر از ۴ متر استفاده شود. شناژ مخفی سقف برای افزایش صلیب روی سقف سازه به کار می‌رود. این شناژ به گونه‌ای طراحی شده است که از دو میلگرد، یکی در بالا و دیگری در پایین مقطع استفاده می‌کند. خرپاهای سقف حداقل ۱۰ سانتی‌متر از هم فاصله دارند.

ابعاد شناژ استاندارد

ابعاد شناژبندی به عوامل مختلفی از جمله نوع سازه، بارگذاری و شرایط محیطی بستگی دارد. به طور کلی، می توان ابعاد استاندارد شناژهای افقی را بین ۳۰ تا ۵۰ سانتی متر در عرض و ۴۰ تا ۶۰ سانتی متر در ارتفاع متغیر دانست.

اصول شناژبندی در ساختمان

شناژبندی ساختمان بر اساس اصول مشخصی طراحی و اجرا می شود. در ادامه به برخی از این اصول اشاره شده است:

• انتخاب میلگردهای مناسب: میلگردهایی که در ساخت شناژ به کار می روند باید از نظر نوع آج و سایز مناسب باشند تا توان تحمل تنش های ناشی از کشش و خمش را داشته باشند.
• طراحی صحیح: شناژ باید به گونه ای طراحی شود که منجر به توزیع یکنواخت نیروها شود. طراحی نادرست می تواند منجر به بروز ترک یا آسیب های ساختاری در ساختمان شود.
• محاسبه دقیق بارها: برای طراحی شناژ، لازم است بارهای مختلف شامل بارهای مرده، زنده و زلزله به دقت محاسبه شوند. این محاسبات باید توسط مهندسان سازه انجام شود تا ایمنی و کیفیت ساختمان تضمین گردد.

نکات مهم درباره اصول شناژ بندی ساختمان

•  بتن ریزی باید به گونه‌ای انجام شود که مواد بتن فضای داخل شناژ را کاملا پر کند.
•  قبل از کلاف بندی، کلیه مراحل و مصالح استفاده شده باید با حضور مهندس ناظر بررسی و تایید شود.
•  عبور لوله از شناژ، اشتباه و غیراستاندارد است. در صورت انجام این کارِ غیر اصولی، روند ساخت و ساز توسط نهادهای نظارتی متوقف خواهد شد.
•  حداقل فاصله بین شناژهای عمودی ۵ متر و شناژهای افقی، ۴ متر است.
•  پیش از آرماتوربندی شناژ، باید مهندس ناظر قالب آن را تایید کند و مقدار بتن مورد نیاز برای آرماتوربندی آن مشخص شود.

در ضمن، علاوه بر نکات بالا مواردی وجود دارند که باید آن‌ها را نیز در نظر بگیرید. برای مثال، هنگام تهیه مصالح مورد نیاز ساختمان، باید به متریال شناژ هم دقت کنید. شناژ از مواد مختلفی مانند تیر آهن، میلگرد و تیر چوبی ساخته می‌شود. اما شناژ بتنی متداول، رایج‌ترین آن‌هاست که به ۳ قسمت قالب بندی، آرماتوربندی و بتن تقسیم می‌شود.

در ضمن، به دو دلیل باید قیر و گونی با لایه‌ای از ماسه و سیمان پوشانده شوند. اول اینکه سطحی صاف و مناسب برای قیر و گونی ایجاد می‌کند، زیرا اگر بخواهید بلافاصله بعد از کرسی‌چینی قیر بزنید، سطح آجری ‌کرسی‌چینی به دلیل ناهمواری، مناسب نیست. همچنین قیر و گونی به خاطر شکننده بودن از زیر و رو، باید بین دو پوشش محافظتی قرار بگیرند.

مورد دوم اینکه، اگر برای ساختمان از ملات ماسه آهک یا ماسه سیمان و آهک استفاده کنید، روی آجرها لایه‌ای از ماسه سیمان ایجاد می‌شود تا قیر و گونی از آهک دور بماند. در غیر این صورت، به دلیل مخلوط شدن قیر و آهک، پس از مدتی قیر و گونی فاسد شده و منافذی در آن به وجود می‌آید. این سوراخ‌ها می‌توانند باعث ایجاد رطوبت زیاد و از بین رفتن خاصیت قیر شوند.

اگر عایق بر روی دال بتنی اعمال شود و چنانچه سطح بالاییِ بتن به خوبی توسط یک بستر ماله بسته شده باشد، به قشرِ ماسه سیمان احتیاجی نیست. چنانچه در ملات ساختمان آهک وجود داشته باشد، باید روی قیرگونی با لایه‌ای از ملات پوشیده شود و قیرگونی به هیچ وجه با آهک تماس نداشته باشد.

خرید مصالح شناژبندی از آیرومارت

شما می‌توانید جهت اطلاع از قیمت میلگرد، تیرآهن و قطعات فولادی، وارد سایت آیرومارت شوید و به‌روزترین قیمت‌ها را مشاهده کنید. در ضمن، نموداری در سایت ارائه می‌شود تا قیمت‌ها را به طور روازنه مقایسه کنید و خرید به‌صرفه‌تری داشته باشید. در صورت داشتن هرگونه سوال، کافیست با شماره ۰۲۱۴۵۳۰۶ تماس بگیرید تا کارشناسان مجرب شما را راهنمایی کنند.