آشنایی با قواعد تیرریزی و نحوه محاسبه تیرریزی

ساخت غیر اصولی سازه‌ها باعث شکل نامناسب آن‌ها می‌شود و با زمین لرزه‌ای هرچند کوچک، خسارات زیادی به وجود می‌آورد. بارهای وارد شده به کف و سقف، از طریق تیرهای فرعی به تیرهای اصلی و بعد از آن به ستون‌ها و پی ساختمان منتقل می‌شوند.

در نتیجه باید با پلان تیرریزی اسکلت فلزی و نحوه محاسبه آن آشنا باشید و از یک مهندس حرفه‌ای ساخت و ساز کمک بگیرید.

از این‌رو ما در این مقاله به اصول و نحوه محاسبه تیرریزی می‌پردازیم. در ادامه همراه وبلاگ آیرومارت باشید.

تیر ریزی چیست؟

فرآیند ساخت تیر اصلی شبیه به ساخت ستون در اسکلت فولادی است. توجه داشته باشید که به تیر اصلی، پل نیز می‌گویند. بعد از برش و ساخت تسمه، بال‌ها و جان روی هم متصل شده و پس از نصب سوراخ‌ها، جوشکاریِ طولی توسط دستگاه ساب زیرپودری صورت می‌گیرد.

در بسیاری از کارخانه‌ها از دستگاه‌های H ساز اتوماتیک نیز برای افزایش سرعت و کیفیت کار استفاده می‌شود. از مزایای این ابزار می‌توان به قرارگیری جان در آکس بال و کیفیت و جوش سریع اشاره کرد.

پس از ساخت، انحنای بالقوه تیر با نورد تجهیزات صافکاری H اصلاح می‌شود. در مرحله بعد، پس از بررسی و کنترل جوش‌ها و تایید آن‌ها، به مرحله رنگ فرستاده می‌شوند. پس از ارسال قطعات به کارگاه نصب، تیرهای اصلی بسته به تعداد قطعات به ترتیب از طبقه به طبقه دیگر نصب می‌گردند.

انتخاب طول مناسب تیرها موضوع مهمی در فرآیند ساخت و ساز است، زیرا طول زیاد و بادخور کم، باعث کندی عملیات نصب می‌شود. از طرفی طول کوتاه و بادخور زیاد کاهش طول جوش و افت عملکرد لرزه‌های تیرها را در پی دارد.

در انواع تیرریزی برای تکمیل موارد فوق، بهتر است از یک دمنده حدود ۱.۵ تا ۲ سانتی‌متری در هر طرف استفاده کنید.

تغییر شکل تیرها به دلیل طول زیاد و نازکی نسبی ورق‌ها، یکی از موارد متداول در ساخت پل‌ها است که در صورت بالاتر رفتن رواداری‌های مجاز سازه، کاهش راندمان و ظرفیت باربری سازه را در پی خواهد داشت.

به همین دلیل توجه به جوشکاری، مراحل و ترتیب پاس‌های جوش و نحوه مهار تیر بر روی شاسی، اهمیت زیادی دارند.

اصول تیر ریزی

• در قاب‌های خمشی برای اتصال دو سر تیر به بال، در طول عمق تیر و جوشکاری با نفوذ کامل با تشکیل اتصال پلاستیکی، جوش نبشی آرماتور حداقل ۸ میلی‌متر استفاده شود.
• در تیرریزی اسکلت فلزی، جان تیر باید کاملا در محور ورق قرار گیرد.
• سخت‌کننده‌های تیر باید طبق نقشه اجرا شوند و از تغییر ابعاد و افزایش، کاهش یا تغییر آرایش آن‌ها خودداری شود. همچنین بال و تیر سخت‌کننده‌ها باید کاملا عمود بر هم نصب شوند.
• در هنگام نصب، تعداد و محل تیر اصلی باید با نقشه‌ها بررسی شود تا از خطاهای احتمالی جلوگیری کنید.
• در مرکز هر دهانه باید تیرها نصب شوند و بادخور دو طرف تیر یکسان باشد. تیر باید بین محور فرعی و اتصال مربوطه قرار گیرد. هرگونه بی‌دقتی باعث عدم جوشکاری مناسب، اتصال ضعیف، پیچش و تنش ثانویه جلوگیری می‌شود.
• برش ضعیف اجازه نمی‌دهد از مقاطع لانه زنبوری به عنوان تیر اصلی در قاب خمشی استفاده کرد. در ضمن، استفاده از این مقاطع در تیرهای مهاربندی واگرا ممنوع است.
• در تیرریزی باید کاتر پشت به پشت روی بال‌های تیر نصب شود. آزمایشات نشان داده است که این روش باعث تقویت بیشتر پیوند بتن می‌شود.
• از نصب کاتر و نصب حمایت‌کننده‌ها در نواحی بحرانی تکیه‌گاه خودداری کنید.
• تیرها نباید در ناحیه تکیه‌گاه وصله شوند و ترجیحا محل وصله جان و بال در تیرریزها در یک محل قرار نگیرند.
• پس از نصب ستون‌های یک قسمتی و تیرهای اصلی، نوبت به لوله‌کشی نهایی ستون‌ها می‌رسد.

انواع تیر ریزی

۱. برش و نصب تیرهای جانبی

در واقع در اینجا تیرهای جانبی بار سقف را به تیر اصلی منتقل می‌کنند. این اعضا فقط برای حمل بارهای ثقلی طراحی شده‌اند و اتصالات آن‌ها مفصلی است.

این تیرها عمدتا از پروفیل‌های I شکل و در برخی موارد از تیرها تشکیل شده‌اند. پس از برش پروفیل‌ها به طول مناسب، بال بالایی و مقداری از جان پروفیل بریده می‌شوند تا مفصل ایجاد و تیر اصلی تراز گردد.

سپس برشگیرها و سوراخ‌های انتهایی روی آن نصب شده و پس از کنترل جوش‌ها و رنگ‌آمیزی در جای خود قرار می‌گیرند. رعایت جزئیات کار، اتصالات مناسب، جوشکاری بهینه و دال‌های بتنی باکیفیت، تشکیل دیافراگم‌های افقی صلب را برای انتقال بار بر روی عناصر سازه تضمین می‌کند. همچنین برش و ساخت شمشیری پله معمولا همزمان با بریدن تیرهای جانبی در دستور کار قرار می‌گیرد.

هنگام تیرریزی پله، برش دقیق شمشیری بسیار مهم است. زیرا هرگونه سهل‌انگاری می‌تواند منجر به شیب تند، عرض نامناسب پاگرد و جرایم مالی احتمالی شود.

مرحله اول، تعیین طول تیر مورد نیاز است که مجموع دو پله و قسمت شمشیری پله را می‌سازد. اندازه پروفیل نیز تحت تاثیر میزان بار و طول آزاد پاگرد موجود در نقشه سازه است.

پس از برش تیر به طول مناسب، دو خم مثلثی از بال بالایی از یک طرف و بال پایینی از طرف دیگر بریده می‌شود. سپس با ضربه چکش تیر خم می‌شود و به شکل Z درمی‌آید.

سپس ورق‌های اتصال در قسمت‌های برش خورده نصب و به تیرآهن وصل می‌گردند. شما می‌توانید با اطلاع از تفاوت قیمت تیرآهن و کیفیت آن، بهترین مدل را انتخاب کنید.

نکات تیرریزی تیرهای جانبی

هنگام انجام تیز ریزی تیرهای جانبی باید به نکات زیر دقت کنید:

• اندازه پروفیل و فاصله بین تیرهای جانبی باید طبق نقشه انجام شود.
• هنگام برش تیرهای جانبی مراقب باشید و از ایجاد بادخور زیاد خودداری کنید.
• تراز بالایی تیرهای جانبی باید با تیرهای اصلی هم ردیف باشند. عدم تراز تیر می‌تواند منجر به ضخامت ناهموار سقف و افزایش بار مرده شود.
• به دلیل کیفیت پایین جوش پروفیل‌های لانه زنبوری در کارخانه، دو قسمت پروفیل به راحتی قابل جداسازی است. به همین دلیل تمام جوش‌های باید دوباره تعمیر شوند.
• وصله تیرهای جانبی باید در ناحیه‌ای دور از تنش برشی و در بین فضای تکیه‌گاه و مرکز دهانه انجام شود.
• در تیرریزی، جوشکاری ورق اتصال به دلیل تنش‌های برشی و پیچشی، به شکل دورتادور صورت می‌گیرد.
• در ساخت تیر پله‌ها، بهتر است ابتدا شمشیریِ یک طبقه را بسازید و پس از کنترل شیب و طول صحیح، به عنوان الگوی سایر طبقات استفاده شود.
• اتصال تیرهای پله‌ای باید طبق نقشه انجام شود و کیفیت جوش‌ها را بررسی کنید.
• تیرها باید با دقت بریده شوند و از کاهش یا افزایش بی‌دلیل عرض پاگرد اجتناب کنید.

۲. تیرریزی شطرنجی

بارهای مرده و زنده توسط تیر جانبی به تیر اصلی، سپس به ستون‌ها و توسط تیر اصلی از ستون‌ها به فونداسیون ساختمان منتقل می‌شود. در تیرریزی شطرنجی توجه به این نکته ضروری است که بار تیرچه‌های دو دهانه، به یک تیر اصلی وارد نشود.

اصولا تیرچه‌های دو دهانه در جهات متعامد در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند. اما گاهی به دلیل بازشوهای داخل سقف و وجود دهانه‌های مهاربندی، شاید شطرنجی بودن تیرریزی سقف را نتوان در همه‌ی بخش‌ها رعایت کرد.

نحوه ترسیم پلان تیرریزی

۱. ترسیم نقشه اولیه

فرض کنید فرم محاسبه پلان تیر ریزی سقف به شما ارائه شده‌است. برای ترسیم پلان، ابتدا یک نقشه اولیه ترسیم کنید که در آن فضاهای غیر مسقف مانند دیوارهای باربر، محل در و پنجره، حیاط و برآمدگی سقف با یک خط نازک در مقیاس ۱۰۰/۱ مشخص شده و سپس تیرهای جانبی به صورت طولی نماش داده می‌شوند. سپس تیرهای کناری روی دیوارهای طولی AB و CD را با خطوط ضخیم نقطه چین بکشید.

فاصله محوری دیوارهای AC و BD (طول دهانه= L = 425) را بر عددی بین ۸۰ و ۱۲۰ تقسیم کنید تا خارج قسمت آن عدد صحیحی مثل n به دست آید. تعداد تیرهای پوشش با فرمول ۱+n مشخص می‌شود. در فاصله ۴۲۵ سانتی‌متری، فاصله تیرها ۸۵ سانتی‌متر و تعداد تیرها ۶ عدد خواهد بود.

پس از تیرریزی سقف، تیرهای جلو و انتهای آن را با میلگردی به قطر حداقل ۱۲ میلی‌متر در فاصله ۱.۵ تا ۲ متری از تیرچه‌های خود محکم کنید تا از لغزش تیرهای جانبی جلوگیری شود.

برای هر ۲۵ متر مربع مساحت سقف، دو میلگرد با قطر حداقل ۱۲ میلی‌متر بکشید. میله‌های متقاطع روی تیرهای پوششی قرار گرفته و جوش داده می‌شوند. با خرید میلگرد قیمت مناسب و باکیفیت می‌توانید فرآیند تیرریزی را به شکلی اصولی‌تر انجام دهید.

۲. پوزیسیون‌بندی مصالح فلزی

عدد ترسیم شده در پلان را با تعداد وجه‌های هم شکل، هم نمره و هم طول علامت‌گذاری کنید و عدد را خارج از پلان به صورت دایره‌ای به قطر ۵ تا ۷ میلی‌متر بنویسید.

پوزیسیون‌بندی یعنی نوع و تعداد پروفیل‌های مربوط را مشخص کنید. برای ایجاد یک پلان برای ترسیم نهایی خطوط ضخامتی زیر را مورد استفاده قرار دهید.

پل‌های اصلی باید با یک خط، نقطه ۰.۶، تیر پوششی با نقطه ۰.۴، خطوط رابط موقعیت‌ها با ضخامت ۰.۱ و متن با ضخامت ۰.۲ نوشته شود.

۳. خیز مجاز تیر فولادی

بر اساس مقررات ملی ساختمان، چنانچه هنگام بارگیری برخی از اعضای خمشی نیاز به برجستگی خاصی لازم باشد، باید اندازه، جهت و محل برجستگی در اسناد طراحی محاسبه شوند. همچنین باید این موارد را در نقشه سازه به طور واضح ذکر کنید.

در مورد تیر اصلی با دهانه بیشتر از ۱۲ متر، باید پیش خیز در حدود تغییر شکل ناشی بار مرده و به اضافه نیمی از بار مستقیم تخمین زده‌شود. در تیرریزی، باید ترکیبات بارگذاری با توجه به معیارهای سرویس‌دهی، طراحی و محاسبه شوند. با این حال، تغییر شکل اعضای سازه تحت ترکیب باربر، مانند شرایط عملیاتی، باید به گونه‌ای باشد که به قابلیت سرویس‌دهی سازه آسیب نرساند.

تیرهای اصلی و فرعی نگهدارنده سقف گالوانیزه باید به گونه‌ای اندازه‌گیری و طراحی شوند که بارهای مرده و زنده از یک دویست و چهلم طول دهانه و تغییر شکل حداکثر ناشی از بار زنده یک سیصد و شصتم طول دهانه، بیشتر نباشد.

لازم به ذکر است که درجه انحنا و بولینگ بال‌ها، در حین ساخت کنترل می‌شود. اگر خیز مجاز تیر فولادی افزایش یابد، می‌توان از دستگاه‌های عملیات حرارتی یا صاف‌کننده H استفاده کرد.

ایجاد انحنا در تیر باید با عملیات حرارتی و نورد با غلتک‌های مخصوص انجام شود و از بریدن بال‌ها خودداری کنید. به علاوه در خرپاها و تیرهای بیشتر از ۱۲ متر، اجرای خیز منفی الزامی است.

۴. مشخص کردن مقدار آهن مصرفی

این جدول بر اساس موقعیت‌های مربوط به پروفیل فلزی در پلان تیرریزی به شرح زیر تنظیم می‌شود:

ابتدا جدولی بکشید. تعداد ردیف‌ها به تعداد پوزیسیون‌ها و تعداد ستون‌ها به تنوع مواد فلزی مورد استفاده بستگی دارد. طول و تعداد قطعات را برای هر موقعیت در هر خط تعیین کنید، سپس طول کل مصالح فلزی را بر اساس نوع آن‌ها، اندازه‌گیری نمایید. در خط بعدی وزن هر واحد را بنویسید و نهایتا وزن واحد طول را در طول کل هر پوزیسیون ضرب کنید.

در خط آخر وزن کل پروفیل مصرفی را بنویسید. با فرض مشخص بودن جهت تیر پوششی و تیر کناری، فاصله را مشخص کنید و سپس تیرریزی سقف را انجام دهید.

پس از ترسیم پلان و مهاربندی آن، تعداد و اندازه پروفیل‌های مصرفی را مشخص کرده، آنها را پوزیسیون‌بندی نموده و در نهایت میزان آهن مصرفی را مشخص کنید.

خرید تجهیزات لازم برای تیرریزی

با توجه به نکات گفته شده، شما هنگام تیرریزی سازه به تجهیزات مختلفی نیاز دارید. بنابراین پیشنهاد می‌کنیم جهت خرید انواع پروفیل، تیرآهن، میلگرد و سایر تجهیزات فولادی، با آیرومارت در ارتباط باشید.

کارشناسان ما به شما کمک می‌کنند تا در سریع‌ترین زمان ممکن تجهیزات لازم را دریافت کنید. برای اطلاع از قیمت‌ها می‌توانید به سایت ما مراجعه کنید یا با شماره ۰۲۱۴۵۳۰۶ تماس بگیرید.