عمق ترک مجاز در بتن و عوامل موثر بر آن

ترک خوردن بتن می تواند عوامل متعددی داشته باشد که ممکن است خطرات و مشکلات جدی برای سازه به وجود آورد. از این رو، عمق ترک مجاز در بتن از موراد مهم در ساخت و ساز به شمار رفته و لازم است تا مهندسان مربوطه با این موضوع آشنا باشند. پس با ادامه مطلب همراه باشید.

ترک بتن چگونه ایجاد میشود؟

بتن به عنوان یکی از مقاوم ترین مصالح ساختمانی در پروژه های مختلف بوده که با توجه به وجود مزایای متعدد، دارای معایبی نیز بوده که در صورت عدم رعایت اصول صحیح در ساخت، می تواند به مشکلاتی منجر شود. یکی از چالش های بزرگ در این مورد، ترک خوردن بتن است.

بتن به شکل های مختلف مستعد ترک خوردگی بوده و اگر این مصالح به درستی تقویت نشوند یا در شرایط نامناسب به کار روند، زودتر از آنچه که انتظار می رود، ترک ها نمایان می شوند. معمولا این ترک ها در بخش های فونداسیون، سقف یا کف به وجود می آیند و می توانند پایداری سازه را به طور قابل توجهی کاهش دهند. به همین دلیل، بسیاری از صنعتگران به دنبال راه حل هایی هستند تا از بروز این مشکلات جلوگیری کنند.

بیشتر بخوانید: کاربرد میلگرد در بتن چیست؟

عمق ترک مجاز در بتن چقدر است؟

به طور کلی ترکی که به کاهش قابل توجهی در مقاومت سازه یا افت کیفیت آن منجر نشود، به عنوان ترک مجاز شناخته می شود. برای تعیین مقدار عمق ترک مجاز، ارزیابی مهندسی دقیق توسط متخصصان و مهندسان ضروری است. همچنین، توجه به استانداردها و کدهای مرتبط با هر کشور نیز دارای اهمیت است.

همچنین بخوانید: عمل آوری بتن چیست

در برخی استانداردها و کدهای ملی و بین المللی، مقادیر خاصی برای ترک خوردگی بتن به عنوان حد مجاز تعیین شده است. به طور کلی، بسیاری از کدها و استانداردهای طراحی ترک هایی با عرض ۰.۳ میلی متر و عمق تا حدود ۰.۵ میلی متر به عنوان ترک مجاز شناخته می شوند.

به عنوان مثال، بر اساس استاندارد ACI 318 برای بتن معمولی، عمق ترک مجاز معمولا در حدود ۰.۴ تا ۰.۸ میلی متر است. در شرایط خاص، این مقدار ممکن است تا ۱ میلی متر نیز افزایش یابد. برای بتن های خاص مانند بتن پیش تنیده، عمق ترک مجاز اندکی متفاوت است.

در استاندارد BS 5400 نیز حداکثر عرض ترک برای بارهای کاری شدید، بسیار شدید، شدید و متوسط به ترتیب ۰.۱۰، ۰.۱۵، ۰.۲۵ و ۰.۲۵ میلی متر پیشنهاد می شود.

عوامل موثر در ترک خوردن بتن

ترک خوردن بتن می تواند ناشی از عوامل متعددی باشد که برخی از آن ها شامل موارد زیر است:

• نسبت نادرست آب به سیمان: استفاده از نسبت بالای آب به سیمان می تواند به کاهش مقاومت بتن و ترک خوردن آن منجر شود.
• خشک شدن سریع بتن: خشک شدن ناگهانی بتن می تواند موجب ترک خوردگی آن شود، زیرا تنش های حرارتی ناشی از این فرآیند می تواند منجر به پدیدار شدن ترک شود.
• کیفیت و نوع مواد اولیه: به کارگیری مصالح نامناسب یا با کیفیت پایین، نظیر سنگدانه های نامناسب، سیمان بی کیفیت و آب نامناسب می تواند به ضعف بتن و ترک خوردگی آن منجر شود.
• عدم رعایت مراحل ساخت: نقص در بتن ریزی، مخلوط کردن، تراکم و نگهداری بتن می تواند باعث ایجاد ترک هنگام ساخت سازه شود.
• اختلالات ساختاری: وجود حفره ها، شکاف ها و ناهمواری های سطحی می تواند باعث ترک خوردگی بتن شود.
• نوسانات دما: تغییرات ناگهانی یا مکرر دما نیز از عوامل مهم در ترک خوردگی بتن است.
• نفوذ آب و یخ زدگی: ورود آب به داخل بتن و یخ زدگی آن نیز می تواند به ایجاد ترک های جدید در ساختار بتن منجر شود.

همچنین بخوانید: کاور بتن چیست

انواع ترک مجاز در بتن

ترک های بتن به دلایل گوناگونی ایجاد می شوند، که برخی از آن ها غیرقابل اجتناب هستند. در حالی که کیفیت بتن برای جلوگیری از ترک ها اهمیت دارد، اما با توجه به نوع و شدت آن ها می توان تخریب بتن را درجه بندی کرد. در ادامه، انواع ترک های بتن مورد بررسی قرار گرفته است.

ترک انقباضی

ترک های انقباضی در فونداسیون بتنی به شکل مورب یا عمودی و با عرض یکنواخت بروز می کنند. این ترک ها معمولاً به شکل V شکل ظاهر شده و در قسمت بالایی ترک بزرگ تر به نظر می رسند و با حرکت به عمق، کوچک تر می شوند. این نوع ترک ها معمولا به دلیل شرایط ساخت نامناسب، مخلوط بتن ضعیف و عمل آوری سریع به وجود می آیند و امکان ورود آب از طریق دیوار را فراهم می کنند.

ترک مویی

ترک های مویی در فونداسیون بتنی ایجاد می شوند و معمولا قابل تعمیر هستند. این ترک ها می توانند منجر به نشتی شوند، اما معمولا تاثیری بر استحکام فونداسیون ندارند. ترک های مویی اغلب در مرکز دیوارها ظاهر می شوند. معمولا این ترک ها ناشی از مخلوط بتن ضعیف یا بتن ریزی سریع آن هستند.

ترک ته نشین

ترک های ته نشین زمانی ظاهر می شوند که زیرساخت بنا به درستی آماده نشده باشد. به عنوان مثال، اگر خاک زیرین به خوبی متراکم نشده یا قوام کافی نداشته باشد، ترک ته نشین به شکل تصادفی در مناطقی که بستر خاک ناهموار است، به وجود می آیند.

ترک افقی

ترک های افقی که در مرکز دیوار بتنی دیده می شوند، اغلب به دلیل بارهای اضافی ناشی از پرکردن پشتی اطراف فونداسیون ایجاد می شوند که به طور نادرست یا خیلی زود متراکم شده اند. این ترک ها همچنین می توانند به دلیل فشرده شدن زمین در اثر نشست و فشار هیدرواستاتیک ناشی از زه کشی ضعیف به وجود بیایند.

ترک های افقی در بالای دیوارها عموما به آسیب های ناشی از سرما مرتبط بوده و در برخی موارد، ترک های کوچکی هستند که برای مدت طولانی نادیده گرفته می شوند.

ترک عمودی

ترک های عمودی معمولا به صورت چندگانه در یک یا چند ناحیه ظاهر می شوند. به طور معمول، این ترک ها ناشی از انبساط و انقباض دما بوده و خطر کمی دارند. اگر علت این ترک ها بارگذاری یا یخ زدگی غیر معمول باشد، احتمال تبدیل به ترک های بزرگ تر را دارند. برای جلوگیری از این معضل، لازم است تا پایه های بتنی به درستی آماده شده و از آرماتورهای قدرتمند در دیوارها استفاده شود. از دیگر عوامل ایجاد ترک عمودی می توان به نشست پی ساختمان اشاره کرد.

ترک مورب

نشست ساختمان می تواند یکی از اصلی ترین دلایل ایجاد ترک های مورب در دیوارها شود که تقریبا کل دیوار را تحت تاثیر قرار می دهد. ترک هایی که از گوشه های پنجره ها و دیگر دهانه ها ایجاد می شوند، به عنوان ترک های بازگشتی شناخته می شوند و معمولا نتیجه تنش در گوشه ها هستند.

جمع بندی

ترک خوردگی بتن یکی از چالش های مهندسان ساختمان به شمار رفته و از این رو لازم است تا با انواع ترک و مقدار مجاز عمق ترک آشنا باشند. در این مطلب نیز به اهمیت ابعاد و عمق ترک پرداخته شد.

از استانداردهای مهم در این حوزه می توان به استاندارد ACI و BS اشاره کرد. به طور کلی نیز عمق مجاز ترک بین ۰.۳ الی ۰.۸ میلی متر تعیین شده که با توجه به نوع سازه، بارگذاری، شرایط محیطی و…. تغییر می کند.