تست رادیوگرافی یک تکنیک غیرمخرب است که در آن از اشعه ایکس یا اشعه گاما برای مشاهده ساختار داخلی مقاطع فولادی استفاده می‌شود. این تست در صنایع مختلفی مثل بازرسی ماشین آلات، مخازن تحت فشار و شیرها، برای تشخیص عیوب به کار می‌رود. همچنین برای بازرسی تعمیرات جوش استفاده می‌شود.

بنابراین ما در این مطلب قصد داریم به شما بگوییم تست رادیوگرافی چیست و چه مزایایی دارد و درباره نحوه انجام تست رادیوگرافی جوش صحبت کنیم. در ادامه همراه وبلاگ آیرومارت باشید.

تاریخچه تست رادیوگرافی

تاریخچه تست رادیوگرافی در واقع به دو زمان برمی‌گردد. اولین مورد با کشف اشعه ایکس توسط ویلهلم کنراد رونتگن در سال ۱۸۹۵ و دومی با اعلام ماری کوری در دسامبر ۱۸۹۸ آغاز شد که نشان‌دهنده وجود یک ماده رادیو اکتیو جدید به نام “رادیوم” است.

تست رادیوگرافی چیست؟

تست رادیوگرافی (RT، اشعه ایکس یا اشعه گاما) یک جزو تست های غیر مخرب است که عیوب ساختاری نمونه را بررسی می‌کند. این تست، از اشعه ایکس و اشعه گاما برای تهیه رادیوگرافی از نمونه استفاده می‌کند و هرگونه تغییر در ضخامت، نقص (داخلی و خارجی) و جزئیاتِ مجموعه را نشان می‌دهد تا از کیفیت مطلوب در عملیات شما اطمینان حاصل شود.

تست RTمعمولا برای آزمایش اتصالات جوشی که از هر دو طرف قابلیت دسترسی دارند، مناسب است. البته به استثنای تکنیک‌های تصویر سیگنال دو جداره که در برخی از لوله‌ها استفاده می‌شود. اگرچه تست رادیوگرافی جوش لوله، یک راه غیر مخربِ کند و پر هزینه است، اما روشی قابل اعتماد برای تشخیص تخلخل، ترک‌ها و حفره‌ها در فضای داخلی جوشکاری محسوب می‌شود. تست rt از اشعه ایکس یا گاما استفاده می‌کند.

اشعه ایکس توسط یک لوله اشعه ایکس و پرتوهای گاما توسط یک ایزوتوپ رادیواکتیو تولید می‌شود. تست رادیوگرافی RT از میان روش‌های مختلف بازرسی غیر مخرب، بیشترین کاربرد را در شناسایی و تشخیص عیوب داخلی قطعه مانند حفره و تخلخل دارد.

در ویدئو زیر می‌توانید نحوه انجام تست رادیوگرافی RT را مشاهده نمایید.

از آنجاکه قابلیت انجام این تست بر روی تمام مواد وجود دارد و قابلیت پرتابل بودن تست به دلیل عدم نیاز به جریان برق بسیار بالاست. این روش از محبوبت بالایی برخوردار شده است. همچنین از دیگر مزایای آن می‌توان به دقت بالا در آشکارسازی عیوب حجم داخلی اشاره کرد.

مزایای تست رادیوگرافی

• بررسی اجزای مونتاژ شده
• حداقل آماده‌سازی سطح مورد نیاز
• تشخیص عیوب سطحی و زیرسطحی
• بررسی عیوب داخلی در ساختارهای پیچیده
• ایزوله‌سازی و بازرسی قطعات داخلی
• شناسایی عیوب داخلی به طور خودکار
• اندازه‌گیری بدون برشِ ابعاد و زوایای داخل نمونه
• حساسیت نسبت به تغییرات ضخامت، خوردگی، عیوب و تغییرات چگالی مواد

کاربردهای تست رادیوگرافی

• صنایع هوافضا
• دفاع نظامی
• صنایع فراساحلی
• صنایع دریایی
• صنایع تولید برق
• صنایع پتروشیمی
• مدیریت پسماند
• صنایع خودروسازی
• صنایع تولیدی
• صنایع حمل و نقل

انواع تست رادیوگرافی کدامند؟

انواع مختلفی از تست رادیوگرافی وجود دارند که هر کدام کمی متفاوت عمل می‌کنند و مجموعه‌ای از مزایا و معایب خاص خود را دارند. انواع تست رادیوگرافی که به‌ویژه در بررسی‌های جوش لوله‌ها و پایپینگ کاربرد دارند، عبارت‌اند از:

۱. رادیوگرافی معمولی

رادیوگرافی معمولی از یک فیلم حساس استفاده می‌کند که به تشعشعات ساطع شده واکنش نشان می‌دهد تا تصویری از قطعه مورد آزمایش بگیرد. سپس می‌توان این تصویر را برای شواهد آسیب یا نقص بررسی کرد. بزرگترین محدودیت این تکنیک این است که فیلم فقط یک بار قابل استفاده است و پردازش و تفسیر آن زمان زیادی می‌برد.

۲. رادیوگرافی دیجیتال

برخلاف رادیوگرافی معمولی، رادیوگرافی دیجیتال نیازی به فیلم ندارد. در عوض، از یک آشکارساز دیجیتال تقریبا آنی، برای نمایش تصاویر رادیوگرافیک روی صفحه کامپیوتر استفاده می‌کند. این تکنیک اجازه می‌دهد تا زمان نوردهیِ بسیار کوتاه‌تری داشته باشید تا بتوان تصاویر را سریع‌تر تفسیر کرد.

علاوه بر این، تصاویر دیجیتال در مقایسه با تصاویر رادیوگرافی معمولی کیفیت بسیار بالاتری دارند. با قابلیت ثبت تصاویر با کیفیت بالا، می‌توان از این فناوری برای شناسایی عیوب یک ماده و اجسام خارجی در یک سیستم، بررسی تعمیرات جوش چون جوشکاری تیگ و بررسی خوردگی زیر عایق استفاده کرد.

۳. رادیوگرافی کامپیوتری

رادیوگرافی کامپیوتری (CR) از یک صفحه تصویربرداری فسفر استفاده می‌کند که جایگزین فیلم در تکنیک های رادیوگرافی معمولی می‌شود. CR در مقایسه با رادیوگرافی مستقیم به چندین مرحله اضافی نیاز دارد. ابتدا به طور غیرمستقیم، تصویر یک جز روی یک صفحه فسفری می‌گیرد، سپس تصویر را به سیگنال دیجیتالی تبدیل می‌کند که می‌تواند روی مانیتور کامپیوتر قابل مشاهده باشد.

کیفیت تصویر خوب است، اما با استفاده از ابزارها و تکنیک‌های مناسب می‌توان آن را افزایش داد. این مهم است که بدانید ابزارهایی مانند تنظیم کنتراست چگونه بر تصویر تاثیر می‌گذارند. همچنین باید مراقب بود که عیوب جزئی پس از انجام بهبودها پنهان نشوند.

۴. رادیوگرافی مستقیم

رادیوگرافی مستقیم (DR) نیز نوعی رادیوگرافی دیجیتال است و به CR شباهت زیادی دارد. تفاوت اصلی در نحوه ثبت تصویر نهفته است. در DR، یک آشکارساز صفحه تخت برای گرفتن مستقیم یک تصویر و نمایش آن تصویر بر روی صفحه نمایش کامپیوتر، استفاده می‌شود. این تکنیک سریع است و تصاویر با کیفیت بالاتری تولید می‌کند، اما هزینه بیشتری نسبت به CR دارد.

۵. توموگرافی کامپیوتری

توموگرافی کامپیوتری (CT)، تکنیکی است که صدها تا هزاران اسکن رادیوگرافی دوبعدی را می‌گیرد و آنها را روی هم قرار می‌دهد تا یک تصویر رادیوگرافی سه بعدی ایجاد کند. در یک محیط صنعتی، توموگرافی کامپیوتری را می‌توان از دو طریق به دست آورد.
در یک روش، قطعه مورد بازرسی ثابت می‌ماند، در حالی که منبع تابش و آشکارساز اشعه ایکس در اطراف قطعه می‌چرخند.

این تکنیک بیشتر برای قطعات بزرگ مورد استفاده قرار می‌گیرد. روش دوم شامل ثابت ماندن منبع تابش و آشکارساز اشعه ایکس می‌شود، این در حالی اتفاق می‌افتد که قطعه ۳۶۰ درجه می‌چرخد. تکنیک دوم زمانی مفیدتر است که جز کوچک باشد یا هندسه آن پیچیده باشد.

اگرچه این فناوری، پرهزینه است و به حجم زیادی از ذخیره‌سازی داده نیاز دارد، اما با این حال رادیوگرافی کامپیوتری تصاویر بسیار دقیقی ارائه می‌دهد، قابل تکرار است و خطای انسانی را به حداقل می‌رساند.

۶. تست رادیوگرافی خودکار

تست رادیوگرافی خودکار (ART)، برای ارائه ابزاری سریع‌تر، ایمن‌تر و سازگارتر برای تشخیص خوردگی زیر عایق (CUI) و خوردگی داخلی در لوله‌ها و خطوط لوله روی زمین توسعه داده شده است. ART از یک پلتفرم کنترل حرکت نیمه مستقل استفاده می‌کند که ساطع کننده‌های اشعه ایکس ایمن و سطح پایین را حمل می‌کند.

در نتیجه، بر روی نیمه هادی اکسید فلزی مکمل و آشکارسازهای فوتون، پرتاب می‌شوند که نقشه رادیوگرافی را در کسری از ثانیه تولید می‌کنند. در واقع، بلافاصله می‌توانند یک تصویر دیجیتال را برای ارزیابی در محل نمایش دهند. ART به طور ایده‌آل برای غربالگری اولیه بخش‌های لوله بزرگ و به جهت شناسایی خوردگی بالقوه به کار می‌رود. این روش، بدون نیاز به خارج کردن خطوط از سرویس یا حذف عایق، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

نحوه انجام تست رادیوگرافی جوش

ما پیش‌تر درباره نحوه انجام تست جوش pt و تست جوش mt صحبت کرده‌ایم و در این مطلب نیز به تست rt می‌پردازیم. این روش آزمایش جوش، از اشعه ایکس تولید شده توسط یک لوله اشعه ایکس یا پرتوهای گاما تولید شده توسط ایزوتوپ رادیواکتیو استفاده می‌کند.

اصل اساسی تست رادیوگرافی جوش، مانند رادیوگرافی پزشکی است. مثلا در این مورد، تشعشعات نافذ از طریق یک جوش به جای بخشی از بدن انسان، روی یک فیلم آزمایشی مخرب منتقل می‌شود. این منجر به ایجاد تصویری از ساختار داخلی جسم می‌شود که روی فیلم قرار می‌گیرد.

کاربرد تست رادیوگرافی جوش

در بین تمام روش‌های مختلف بازرسی جوش NDT، تست غیرمخرب رادیوگرافی بیشترین کاربرد را برای شناسایی عیوب داخلی مانند تخلخل و حفره‌ها دارد. با جهت‌گیری مناسب می‌توان عیوب صفحه را با تست RT جوش شناسایی کرد.
این تست برای آزمایش جوشکاری مواد فلزی، غیر فلزی و کامپوزیت یا به طور کلی مواد نازک‌تر و با چگالی کمتر استفاده می‌شود. همچنین تست رادیوگرافی با اشعه گاما، معمولا برای مواد ضخیم و جامد با چگالی بالا به کار می‌رود. تست جوش rt برای تمام اشکال از جمله ریخته‌گری، جوشکاری، قطعات الکترونیکی، هوانوردی، دریایی، خودرو و … استفاده می‌شود.

تست رادیوگرافی جوش صنعتی جهت شناسایی تغییرات در ترکیب مواد، اندازه‌گیری ضخامت و مکان‌یابی قسمت‌های معیوب نامرئی تجهیزات استفاده می‌شود. تست رادیوگرافی جوشکاری صنعتی بیش از ۴۰ سال است که به طور مداوم و یکنواخت در حال پیشرفت است. زیرا با این تست می‌توان عیوب را در هر نقطه از حجم قطعات سنگین و بزرگ تشخیص داد.

تست رادیوگرافی برای تشخیص ناپیوستگی در جوش

مقدار انرژی جذب شده توسط جسم، به ضخامت و چگالی آن بستگی دارد. انرژی جذب نشده توسط جسم باعث قرار گرفتن در معرض فیلم رادیوگرافی می‌شود. زمانی که فیلم ساخته شود، این مناطق تاریک خواهند بود. مناطقی از فیلم که در معرض انرژی کمتری قرار دارند، روشن‌تر می‌مانند.

بنابراین، بخش‌هایی از جسم مانند تخلخل یا ترک که ضخامت آن در اثر ناپیوستگی‌ها تغییر کرده است، به صورت خطوط تیره روی فیلم ظاهر می‌شوند. اجزای چگالی کم، مانند سرباره، به صورت نواحی تیره روی فیلم ظاهر می‌شوند. در حالی که اجزای چگالی بالا، مانند تنگستن، به عنوان مناطق روشن ظاهر می‌شوند. تمام ناپیوستگی‌ها را با مشاهده شکل و تغییر در چگالی فیلم پردازش شده شناسایی می‌کنند.

آزمایشگاه تست رادیوگرافی جوش

صلاحیت و محدودیت ظرفیت کار در آزمایشگاه‌های مختلف جوش، بر اساس مجوز پروانه و کارکنان تعیین می‌شود. پروانه استخدامی آزمایشگاه‌های تست رادیوگرافی جوش در مقاطع سه، دو، یک و ارشد صادر می‌شود. انتخاب آزمایشگاه مناسب برای انجام تست RT جوش بسیار مهم است.

تجهیزات تست رادیوگرافی جوشکاری

مهمترین تجهیزات مورد نیاز برای تست رادیوگرافی در جوشکاری، شامل لوله‌های اشعه ایکس، نفوذ سنج‌ها، فیلم‌های صنعتی اشعه ایکس و نمایشگر فیلم است. در ادامه تجهیزات مورد نیاز برای انجام رادیوگرافی جوش را مورد بررسی قرار می‌دهیم:

۱. تیوب پرتو ایکس تست رادیوگرافی

در روش‌های متداول تست رادیوگرافی جوش، منبع پرتو، یک تیوب اشعه ایکس است که از منبع الکترون، پتانسیل شتاب‌دهنده و عنصر سنگین به عنوان هدف تشکیل می‌شود. این تیوب‌ها هم به شکل پر شده از گاز و هم تحت خلا، در دسترس قرار می‌گیرند. الکترون‌های شتاب داده شده، برای تولید اشعه ایکس به هدف برخورد می‌کنند.

پیشرفت‌های اخیر این تکنولوژی، اکثرا بر روی خواص الکتریکی و الکترونیکی متمرکز شده‌اند. تجهیزات تست رادیوگرافی جوش، با جایگزینی عایق روغن با گاز هگزا فلوراید گوگرد، سبک‌تر و قابل حمل‌تر شده است. همچنین با جایگزین کردن تیوب‌های سرامیکی-فلزی به جای تیوب‌های شیشه‌ای، عمر تیوب‌ها را افزایش داده‌اند.

ژنراتورهای پیشرفته اشعه ایکس، با ولتاژ تا ۴۵۰ کیلو ولت و جریان آمپر ۱۵ میلی آمپر کار می‌کنند. تیوب‌های آزمایش صنعتی تست رادیوگرافی جوش باید قابلیت کار مداوم تحت زمان نامحدود و بارهای زیاد را داشته باشند.

۲. نفوذ سنج تست رادیوگرافی

نفوذسنج‌های مناسب برای ارزیابی کیفیت و حساسیت فیلم‌های رادیوگرافی طراحی شده‌اند. کیفیت رادیوگرافی جوش بر حسب میزان جزئیات قابل تشخیص از تصویر و شاخص کیفیت تصویر، مشخص می‌شود. نفوذسنج مورد استفاده در صنعت، به صورت صفحه‌ای و سیمی است که کاربردهای فراوانی دارد. در نفوذ سنج سیم تست رادیوگرافی جوش، سیم‌ها معمولا در قطر ۰.۱ تا ۳.۲ میلی‌متر و طول مشابه تولید می‌شوند. جنس سیم باید با توجه به قطعه آزمایش شده در تست رادیوگرافی انتخاب شود.

۳. فیلم تست رادیوگرافی جوش

به طور کلی، فیلم تست رادیوگرافی جوش شامل یک لایه ژلاتین است که روی یک ترکیب نقره حساس به تشعشع و روی یک صفحه شفاف قرار گرفته است. وجود ترکیب نقره‌ای حساس به تشعشع در دو طرف صفحه، باعث افزایش سرعت می‌شود.

در مواردی که نیاز به نمایش جزئیات بیشتری در تست باشد، از ساختار نقره‌ای در یک طرف صفحه استفاده می‌کنند. زمانی که یک فیلم در یک محلول شیمایی ظهور قرار می‌گیرد، یک واکنش بین فیلم و ماده شیمیایی ظهوریافته رخ می‌دهد و نقره فلزی سیاه تشکیل می‌شود.

این نقره در ژلاتین، در دو طرف صفحه معلق است و تصویری از جسم را ایجاد می‌کند. انتخاب فیلم تست رادیوگرافی جوش، به ضخامت، ماده نمونه آزمایش شده و محدوده ولتاژ دستگاه اشعه ایکس بستگی دارد. علاوه بر این، عواملی مانند رادیوگرافی جوش با کیفیت بالا یا زمان تابش کوتاه نیز تاثیر گذارند. معمولا یک فیلم تست رادیوگرافی جوش از چند قسمت تشکیل شده است:

۱. Base

این بخش در واقع قطعه اصلی فیلم رادیوگرافی جوش داده شده از جنس پلی استر است. این قسمت از فیلم تست رادیوگرافی باید از نظر شیمیایی غیر فعال و خنثی باشد. همچنین باید شفاف باشد تا نور مرئی از آن عبور کند.

۲. Subbing

لایه زیرین در تست رادیوگرافی جوش یک لایه چسبی است که لایه بعدی را به base متصل می‌کند.

۳. Emulsion

این لایه دارای هالیدهای نقره است و مسئول واکنش با مایعی است که در تست جوش مشاهده می‌شود.

۴. Super Coat

این لایه وظیفه جلوگیری از خراش و آلودگی روی فیلم را بر عهده دارد.

۵. نمایشگر فیلم تست رادیوگرافی rt

از آنجایی که اطلاعات فیلم تست رادیوگرافی جوش به دلیل چگالی بالای فیلم یا روشنایی کم به طور کامل به دست نمی‌آید، باید شرایط مناسبی برای مشاهده فیلم و رفع این مشکل فراهم شود. بر اساس پیشنهاد انجمن بین‌المللی جوش، روشنایی فیلم رادیوگرافی جوش نباید کمتر از ۳۰ و بیش از ۱۰۰ کاندلا در متر مربع باشد.

قیمت تست رادیوگرافی

امروزه در صنایع مختلف، تست rt جوش روشی بسیار مناسب برای محافظت از قطعات حیاتی در برابر تخریب است. اما هزینه تست رادیوگرافی جوش در مقایسه با روش‌های غیر مخرب دیگر، بیشتر است. زیرا تجهیزات، فضای تست و ایمنی آن نسبت به آنها بالاتر است.

هزینه این تست بر اساس نوع پرتو، کلاس فیلم، ضخامت و … مشخص می‌شود. هنگام تخمین هزینه‌ها، باید هزینه مربوط به تفسیر فیلم اشعه ایکس نیز در نظر گرفته شود. به طور کلی، با افزایش ضخامت و استفاده از اشعه ایکس، هزینه تست غیر مخرب rt نیز بالا می‌رود.

خرید انواع لوله از آیرومارت

تست رادیوگرافی، از جمله آزمایشاتی است که به قصد کنترل کیفیت انجام می‌شود. انجام انواع تست‌های کنترل کیفیت، به منظور اطمینان از سلامت مقاطع فولادی انجام می‌شود. آیرومارت علاوه بر ایجاد امکانی برای انجام تست‌های کنترل کیفیت، لیست قیمت روز آهن و مقاطع فولادی را نیز به شما ارائه می‌کند.

همانطور که مطالعه کردید، تست رادیوگرافی جوش برای بررسی لوله‌ها کاربردهای فراوانی دارد. اگر شما هم به فکر خرید لوله هستید، می‌توانید وارد سایت آیرومارت شوید و قیمت لوله مانیسمان، قیمت لوله داربستی ۱۷ کیلویی و… را بررسی کنید و محصول مورد نظرتان را آنلاین تهیه کنید. همچنین جهت کسب اطلاعات بیشتر کافیست با شماره ۰۲۱۴۵۳۰۶ تماس بگیرید و توسط کارشناسان مجرب راهنمایی شوید.