فولاد دمشقی و هر آنچه باید درباره آن بدانید

فولاد دمشق ترکیبی از دو یا چند فولاد است که چندین بار به هم چسبیده و آهنگری شده‌اند. این ترکیب به آن مزایای عملکردی و زیبایی شناختی می‌دهد. ظاهر نفیس و خواص فولاد دمشقی باعث شد تا به یکی از فولادهای پرکاربرد تبدیل شود.

فولاد دمشقی برای قرن‌ها ارزشمند بود و در قرن هجدهم کمی از اهمیت خود را از دست داد، اما امروزه دوباره احیا شده است و خصوصا در ساخت انواع چاقو به کار می‌رود.
اگر می‌خواهید بدانید که خصوصیات فولاد دمشقی چیست و چطور ساخته می‌شود؟ در ادامه این مطلب همراه وبلاگ آیرومارت باشید.

تاریخچه فولاد دمشقی چیست؟

فولاد دمشقی یا Damascus Steel، یکی از فولادهای معروف دوران پیش از صنعتی شدن بشر است که اغلب برای ساخت تیغه‌های سلاح استفاده می‌شد. فولاد دمشقی، یکی از انواع آلیاژهای آهنی حاوی تقریبا ۱.۵ درصد کربن، با سختی بسیار بالا و ظاهری رگه‌دار است.

اگرچه منشا نام فولاد دمشقی مورد بحث است، اما در متون تاریخی از این نوع فولاد به عنوان فولاد دمشقی یاد می‌شود. منطقی‌ترین توجیه برای این نام این است که این فولاد با شهر دمشق، پایتخت سوریه ارتباط دارد.

دمشق یکی از بزرگترین و تاثیرگذارترین شهرهای دوران باستان بوده است و بعید نیست که این شهر خواستگاه فولاد دمشقی نیز بوده باشد. البته این احتمال نیز وجود دارد که نقش روی Damascus Steel و شباهت آن با پارچه‌های دمشقی، باعث به وجود آمدن این نام شده باشد.

ترکیبات فولاد دمشقی

فولادهای مورد استفاده در فولاد دمشقی اغلب ترکیبی از فولاد پرکربن و فولاد با آلیاژ نیکل محسوب می‌شوند. انواع فولاد کربنی به آن سختی خوبی می‌دهد و دومی به آن چقرمگی می‌بخشد تا در برابر شکست و خوردگی مقاومت کند.

فولاد دمشقی برای چه مواردی استفاده می‌شود؟

همانطور که می‌دانید، کاربردهای فولاد در صنعت رو به افزایش است و فولاد دمشقی هم یکی از این انواع پرمصرف محسوب می‌شود. فولاد دمشقی در مصنوعات فلزی صنعتی که به شکل‌پذیری و سختی نیاز دارند، استفاده می‌شود.

یکی از رایج‌ترین کاربردهای آن در ساخت چاقو است. ظروف آشپزی از دیگر انواع کاربردهای محبوب محصولات فولادی دمشقی به شمار می‌آیند. زیورآلات و جواهرات نیز گاهی از فولاد دمشقی ساخته می‌شوند.

انواع فولاد دمشقی کدامند؟

قیمت خرید فولاد دمشقی نسبت به سایر تیغه‌های فولادی بالاتر است، اما نباید فراموش کنیم که کیفیت بالایی دارد و پرداخت این هزینه بیشتر بی دلیل نیست.

کیفیت بالای فولاد دمشقی به دلیل روش ساخت آن است، البته روش اصلی ساخت فولاد دمشقی هنوز مانند یک راز محسوب می‌شود و کسی از آن دقیقا اطلاع ندارد. اما به طور کلی بر اساس روش تولید، دو نوع فولاد دمشقی وجود دارند که عبارتند از:

۱. فولاد دمشق ریخته گری (cast Damascus steel)

همانطور که گفتیم، روش اصلی تولید این فولاد ناشناخته است و تلاش‌های زیادی برای کپی کردن و شبیه‌سازی فولاد دمشقی انجام شد که خیلی موفق نبودند. زیرا ماده خام اولیه و تکنیک‌ها باهم تفاوت داشتند.

فولاد دمشقی از ماده‌ای به نام ووتز ساخته شده است. ووتز نوعی فولاد محسوب می‌شود که بیش از دو هزار سال پیش در هند تولید شده است. برای تولید ووتز، آهن متخلخل را چکش‌کاری و ذوب می‌کردند تا سرباره آن آزاد شود. سپس آن را می‌شکستند و در کوره سفالی دربسته، با زغال گرم می‌کردند.

این فرآیند باعث می‌شود که آهن، کربن موجود در زغال سنگ را جذب کند و یک مخلوط همگن حاوی ۱ تا ۱.۶ درصد کربن تشکیل دهد. در مرحله بعد، میله‌هایی از این فولاد ساخته می‌شدند که با استفاده از آن می‌توانستند ابزارهایی مانند شمشیر بسازند. در قرن سوم و چهارم ووتز به عنوان یک کالای تجاری در شهر دمشق فروخته می‌شد.

۲. فولاد دمشقی با الگوی جوش (pattern-welded Damascus steel)

چاقوهای امروزی از فولاد دمشقی طرح‌دار ساخته می‌شوند و خواص فراوانی از فولاد دمشقی را در خود جای می‌دهند. در این روش، آهن و فولاد را در کنار هم نگه می‌دارند و در دمای بالا چکش می‌زنند تا به یکدیگر متصل شوند. محل اتصال را توسط شار، مهر و موم می‌کنند تا از ورود اکسیژن جلوگیری شود.

طرز ساخت فولاد دمشقی

ساخت فولاد دمشقی با انواع فولاد دیگر مثل فولاد ساختمانی، تفاوت دارد. فولاد دمشقی معمولا در مقیاس بزرگ ساخته نمی‌شود. اکثرا فولاد دمشقی را توسط صنعتگران با تجهیزات آهنگری می‌سازند.

این فرآیند با انتخاب دو یا چند نوع فولاد آغاز می‌شود. اکسیدهای این قطعاتِ نسبتا نازک، حذف می‌شوند و سپس به روشی متناوب روی یکدیگر قرار می‌گیرند. سپس فولادهای تمیز و لایه لایه تا دمای آهنگری گرم می‌شوند. پس از رسیدن به دما، شار را برای تمیز کردن اکسیدها از فولاد اضافه می‌کنند.

پس از افزودن شار، جوش‌های فورج برای اتصال لایه‌ها به یکدیگر ساخته می‌شوند. این کار معمولا با چکش یا پرس صورت می‌گیرد و این تجهیزات برای افزایش طول فولاد با کاهش ضخامت آن، استفاده می‌شود. سپس فولاد را روی خود تا می‌کنند و فرآیند تکرار می‌شود. در این مرحله می‌توان آن را چندین بار تکرار کرد تا به تعداد لایه‌های مورد نظر برسد.

با انجام تمام این مراحل، فولاد به طور مداوم گرم کار می‌شود تا زمانی که ابعاد مورد نظر به دست آید. فرآیندهای مختلف عملیاتِ حرارتی در طول مسیر، برای کنترل اعوجاج و دستیابی به خواص مکانیکی مطلوب برای محصول نهایی، استفاده می‌شوند.

نحوه نگهداری از فولاد دمشقی

اگر در مورد طول عمر چاقو فولاد دمشقی خود نگران هستید، فقط کافیست چند دستورالعمل را رعایت کنید تا محصول شما دچار مشکل نشود. عدم مقاومت به زنگ‌زدگی، یکی از معایب فولاد دمشقی است.

به دلیل مقاومت ضعیف در برابر زنگ زدگی، مهم است که چاقو را سریع بشویید و بعد از هر بار استفاده آن را با حوله خشک کنید. بنابراین، هر نوع ماده آلی را که روی تیغه لایه لایه می‌شود و فولاد را تخریب می‌کند، حذف کنید.

اگر تیغه فولادی دمشق کربنی دارید، مهم است که آب اضافی آن را قبل از نگهداری آن در کشو یا جعبه نگهداری چاقو، خشک کنید. همچنین ممکن است لازم باشد هر دو ماه یک بار چاقو را تیز کنید. چاقو را ماهی یکبار پولیش دهید تا طرح و درخشش چاقو با فولاد دمشقی دست نخورده بماند.

هر هفته از یک پارچه پولیش غیرساینده استفاده کنید. اگر تیغه برای اهداف تزئینی است، روغن کاری منظم آن باعث می‌شود درخشندگی درخشانی داشته باشد و الگوی زیبای دمشقی را تقویت کند.

البته ما مثال چاقو را عنوان کردیم زیرا فولاد دمشقی معمولا برای چاقو به کار می‌رود. ولی این دستورالعمل را می‌توانید برای تمامی تجهیزات ساخته شده از فولاد دمشقی استفاده کنید.

خرید انواع تجهیزات فولادی از آیرومارت

آیرومارت به عنوان یکی از معتبرترین شرکت‌ها در زمینه آهن آلات و فولاد محسوب می‌شود. در شرکت ما انواع تجهیزات فولادی با بهترین قیمت و به صورت آنلاین به فروش می‌رسند.

در ضمن، شما می‌توانید با استفاده از نمودار قیمت، قیمت‌ها را به طور روزانه بررسی کنید و سپس محصول مور نظرتان را بخرید.برای استعلام قیمت میلگرد روز و برندهای مختلف چون قیمت میلگرد میانه کلیک کنید. جهت کسب اطلاعات بیشتر و دریافت مشاوره از کارشناسان مجرب، با شماره ۰۲۱۴۵۳۰۶ تماس بگیرید.