خاموت چیست و انواع خاموت ها

خاموت به عنوان تقویت کننده سازه در برابر انواع نیروهای برشی و پیچشی، کاربرد دارد. استفاده از میلگردهای خم کاری شده در ساخت سازه‌های بتنی، از جمله راه‌های افزایش ایمنی ساختمان در مقابل آسیب‌های مختلف است.

در حقیقت استفاده از خاموت یکی از روش‌های پربازده برای مقابله با زلزله است که از ریزش سازه جلوگیری می‌کند. استفاده از خاموت مزایای متنوعی دارد که منجر به کاربرد فراوان آن در ساختمان سازی شده است.

در ادامه این مقاله با خاموت و انواع آن بیشتر آشنا خواهید شد. برای مطالعه تاثیر خاموت در ساخت سازه‌ای مقاوم، با آیرومارت همراه باشید.

خاموت چیست ؟

منظور از خاموت چیست؟ این محصول میلگردی در واقع نگه دارنده عرضی میلگرد تیرها و ستون‌ها است. به همین دلیل در آیین نامه‌های فنی مهندسی با نام‌های فولاد برشی قائم ، فولاد جان و فولاد عرضی نیز شناخته می‌شود.

کاربرد خاموت در سازه‌های اسکلت بتنی بسیار متنوع است؛ اما کاربرد آن به طور اصلی در ایجاد اتصال پیوند عرضی بین میلگردهای عرضی شناخته می‌شود. جهت اتصال خاموت به میلگردهای اصلی از مفتول فولادی استفاده می‌گردد. به این مفتول‌های اتصال دهنده، سیم آرماتور بندی نیز می‌گویند.

همان‌طور که پیش از این بررسی شد، به دلیل مقاومت فشاری پایین بتن از میلگرد آجدار جهت مسلح کردن بتن استفاده می‌شود. این میلگردها در واقع اسکلت اولیه یک سازه را تشکیل می‌دهند.

بخش اصلی سازه، ستون‌های عمودی، افقی یا مورب است. برای یک ستون عمودی یا مورب مرتفع باید از شاخه میلگردهای طویل استفاده کرد. به دلیل وزن میلگرد در صورت استفاده نکردن از خاموت نظم میلگردها از بین می‌رود و بتن ریزی را بی کیفیت و مشکل می‌سازد.

به همین دلیل از خاموت با هندسه مشخصی به عنوان نگه دارنده شاخه‌های طویل میلگرد استفاده می‌شود. خاموت با نام لاتین Bar Bend به آرماتور عرضی نیز معروف است.

در خصوص این مفتول های فولادی و خواص آن ها می توانید به مقاله‌ای که به وبلاگ آیرومارت لینک شده است مراجعه و بیشتر مطالعه کنید.

روش تولید خاموت

خاموت از میلگرد آجدار تولید می‌گردد. پیش آن باید بدانید که میلگرد از نظر شکل ظاهری به دو دسته میلگرد ساده و میلگرد آجدار تقسیم بندی می‌شود که نوع آجدار آن که خود دو نوع میلگرد کلاف و میلگرد شاخه دارد. انواع میلگرد آجدار که به عنوان خاموت نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند، آج‌های متفاوتی دارند.

حضور آج بر روی این مقطع به چسبندگی آن به بتن کمک می‌کند. در حقیقت به کمک دستگاه خاموت زن، میلگرد آجدار به خاموت تبدیل می‌شود. انواع دستگاه خاموت زن در دو نوع دستی و ماشینی، در بازار موجود است.

خمکاری میلگرد به منظور تولید خاموت بر اساس استانداردهای مشخصی انجام می‌گیرد. خمکاری میلگرد باید بر اساس استانداردهای خمکاری برای ایجاد شکل‌های متفاوت خاموت انجام شود.

ویدئوی کوتاه زیر ماشین خاموت زنی را نشان می‌دهد که به طور اتوماتیک قابلیت تولید انواع خاموت را دارد:

انواع خاموت چیست ؟

انواع خاموت در تنوع زیادی قابل تولید است که هر کدام کاربردهای خاص خود را دارد. به طور کلی انواع خاموت ها را می‌توان به دو دسته تنگ بسته و تنگ باز دسته بندی کرد. هر کدام از این انواع خاموت به زیر دسته‌های متعددی تقسیم بندی می‌شوند.

معمول‌ترین مدل از انواع خاموت، نوع تنگ بسته آن است که از بین آن‌ها، خاموت با هندسه چهار گوش بیشترین کاربرد را دارد. این دسته از خاموت ها معمولا در محل پروژه و به کمک اهرم خم زن دستی تولید می‌شود و مورد استفاده قرار می‌گیرد.

از بین انواع متعدد، بر اساس کاربرد هندسه‌های معروفی از آن در صنعت عمران ایران وجود دارند که عبارتند از:

• ادکا
• خرک
• رکابی
• سنجاقک
• راستا یا سیتکا

همچنین زمانی که از واژه خاموت بدون پسوند استفاده می‌شود منظور خاموت چهار گوش معمول است که کاربردهای فراوانی دارد. خاموت با اشکال پیچیده به کمک دستگاه‌های پیشرفته‌تری تولید می‌شود. پیش از استفاده از این محصول، باید دانست که انواع خاموت چيست.

خاموت معمولی در دو نوع ساده و مهندسی تولید می‌شود. این نوع تقسیم‌بندی بر اساس نوع خمش است. نوع ساده زاویه انتهای شاخه ۹۰ درجه و در خاموت مهندسی این زاویه ۴۵ یا ۱۳۵ درجه است. توجه داشته باشید که نوع هندسه را، کاربرد خاموت تعیین می‌کند.

در شکل زیر انواع خاموت پرکاربرد نشان داده‌شده‌است:

T1 & T2 & T3 bended rebar

S1 & S2 & S3 & S4 bended rebar

۲۴ & 26 bended rebar

تفاوت خاموت مهندسی و خاموت ساده

اگرچه چندان به این نکته توجه نمی‌شود اما، مقاومت خاموت های ساده در برابر نیروهای ناشی از زلزله چندان مناسب نیست. تخریب ستون‌های دارای خاموت ۹۰ درجه در اثر زلزله، اتفاقی رایج است.

در حالی که با استفاده از خاموت مهندسی و درهم‌تنیدگی بیشتر بتن و میلگرد، این ضعف جبران می‌شود. امید است این نکته در مناطق زلزله‌خیز بیشتر مورد توجه قرار گیرد.

کاربرد خاموت

بتن مقاومت کششی بسیار پایینی دارد اما در برابر فشار مقاومت بسیار بالایی از خود نشان می‌دهد. برای ساخت سازه‌های مقاوم در برابر زلزله و سایر عوامل طبیعی فرسایشی، ستون‌ها و تیرهای بتنی اسکلت ساختمان‌ها باید در برابر تنش‌های زیر مقاومت داشته باشند: در برابر تنش‌های کششی، در برابر تنش‌های فشاری و برابر تنش‌های برشی مورب.

به همین دلایل بتن اسکلت را به میلگرد آجدار مسلح می‌کنند. آرماتوربندی به دلیل هندسه منحصر‌ به فرد میلگرد آجدار با تنیده شدن میلگرد به بتن همراه است. این تنیدگی بتن و میلگرد باعث افزایش چشمگیر مقاومت کششی بتن می‌شود.

در واقع با اعمال تنش کششی به یک ستون بتنی مسلح تنش به میلگردهای درون ستون بتنی وارد می‌شود. مقاومت کششی فولاد بسیار زیاد است، به همین دلیل با جبران ضعف بتن در مقاومت کششی، ستون به سادگی تخریب نمی‌شود.

اثر خاموت بر سازه

اما کاربرد خاموت چیست؟ ویژگی اصلی خاموت چیست؟ فرض کنید تنشی به شکل مورب و برشی به یک ستون یا تیر بتنی مسلح وارد شود. این تنش مورد در واقع به شکل مجموع دو نیروی فشاری و کششی به آن وارد می‌شود.

میلگردهای موجود در بتن در برابر تنش کششی مقاومت می‌کنند اما بخش فشاری نیرو باعث متلاشی شدن بتن می‌شود. به همین دلیل نیاز است میلگرد‌ها به صورت عرضی نیز مهار شوند.

برای مهار عرضی میلگردها، از انواع خاموت استفاده می‌شود. به این ترتیب بخشی از نیروی موربی که به ستون یا تیر بتنی وارد می‌شود به خاموت منتقل می‌شود و مانع از فروپاشی بتن می‌شود.

همچنین استفاده از انواع خاموت باعث شکل دهی به رشته‌های میلگرد می‌گردد، بتن ریزی را ساده‌تر می‌کند و به طوری‌که فرآیند با دقت بالایی انجام خواهد شد.

ستونی را فرض کنید که باید با شاخه‌های ۱۲ متری میلگرد مسلح شود. در صورت نبود خاموت اطراف این رشته میلگردها آن‌ها دچار خمیدگی و بی نظمی خواهند شد.

وظیفه انواع خاموت را می‌توان این چنین خلاصه کرد:

• کمک به میلگردهای طولی بتن آرمه برای تحمل نیروهای کششی
• جلوگیری از کمانش میلگردهای طولی ستون بتن
• جلوگیری از حرکت میلگردهای طولی در هنگام بتن‌ریزی
• تحمل نیروهای برشی وارده به تیر و فروپاشی آن
• مقابله با ایجاد و گسترش ترک ستون و تیر بتنی

خاموت بندی و قواعد آن

انواع میلگرد آجدار در سایزهای مختلف برای خاموت بندی استفاده می‌شود. انواع سایز خاموت وابسته به نوع میلگرد می‌تواند تغییر کند. به طور معمول سایز میلگرد خاموت ۸، ۱۰ یا ۱۲ است. گفتنیست، نوع میلگرد مناسب برای خاموت، اغلب A2 است. انعطاف‌پذیری بالای این نوع میلگرد موجب این کاربرد شده‌است.

طبق قوانین ملی ساختمان خاموت ها باید با فواصل مشخصی و با استاندارد مشخصی یک ستون را پوشش دهند. این فاصله باید در بازه ی ۲۴ تا ۳۶ برابر قطر میلگرد استفاده شده برای خاموت یا ۸ تا ۱۲ برابر قطر میلگرد طولی باشد.

به صورت سنتی خاموت ها به اندازه یک وجب از دست توسط اپراتور قرار داده مي شوند و با سیم آرماتور بسته می‌شود. با توجه به کاربرد خاموت، باید استفاده از آن طبق استاندارد صورت گیرد.

برای اطلاع از قیمت میلگرد ۸، ۱۰، ۱۲ و هر سایز دیگری، کافیست به صفحه قیمت هرکدام، در وبسایت آیرومارت مراجعه کنید تا از نرخ امروز این محصولات در بازار اطلاع یابید.

از آنجایی که برای ایجاد آرماتور عرضی نیاز به خمش میلگرد وجود دارد، باید شرایط محیطی فرآیند خمش در نظر گرفته شود. هر چه دما پایین‌تر باشد قابلیت خمش میلگرد کاهش پیدا می‌کند.

در این حالت امکان شکست آن وجود دارد. علاوه‌بر شرایط دمایی استاندارد میلگرد و نوع تولید آن نیز مهم است. برای مثال میلگردی که به روش ترمکس تولید شده، سختی سطحی بالاتری دارد و خم کردن آن دشوارتر می‌باشد. هم‌چنین به طور کلی سختی میلگرد A3 بیشتر از میلگرد A2 است و خم کردن آن دشوارتر است. بنابراین باید نوع میلگرد مورد استفاده برای خاموت زنی با توجه به نوع و کاربرد خاموت انتخاب شود.

خرید میلگرد خاموت

میلگرد یکی از پرکاربردترین مقاطع فولادی در ساخت سازه به شمار می‌رود. این مقطع فولادی در کنار انواع تیرآهن و پروفیل استحکام سازه را تعیین می‌کنند.

در حال حاضر و با توجه به نوسانات قیمت، خرید آهن و این مقاطع از بازرگانی‌های معتبر به قیمت مناسب و با شرایط استثنایی اهمیت بسیاری دارد.

مجموعه بازرگانی فولاد آیرومارت با علم به این موضوع بهترین انواع ورق روغنی، تیرآهن، میلگرد و … را به قیمت مناسب به خریداران عرضه می‌دارد.

قیمت میلگرد ۸ بناب، اصفهان و … را برای ساخت خاموت از آیرومارت پیگیری کنید. همچنین برای دریافت مشاوره از طریق شماره تلفن ۰۲۱۴۵۳۰۶ با کارشناسان فنی و مشاوره آیرومارت تماس حاصل فرمایید. این مجموعه همچنین انواع خدمات خمکاری میلگرد و دیگر مقاطع، جوشکاری و برش را به شما عرضه می‌دارد.