پروفیل چیست و چه انواعی دارد؟

اگر شما در حوزه ساخت و ساز فعالیت دارید، حتما با پروفیل آشنا هستید. این مقطع فلزی انواع و استفاده‌های متفاوتی دارد که ممکن است شما از آن‌ها بی‌خبر باشید. پروفيل فولادی از پرکاربردترین مقاطعی است که در ساختمان سازی، راه‌سازی و صنعت مورد استفاده قرار می‌گیرد.

این مقطع، در اشکال هندسی مختلف دایره، بیضی، سه گوش، چهارگوش و یا ترکیبی تولید می‌شود. پروفیل در واقع برگرفته شده از واژه Profile در کلید فولاد می‌باشد. که به اشکالی با طول زیاد نسبت به مقطع اشاره دارد.

در بازار ایران اما پروفیل به نوع خاصی از مقطع فولادی اطلاق می‌شود. قیمت پروفیل‌ بسته به ابعاد و ضخامت، تغییر می‌کند. در ادامه این مقاله با انواع مختلف و موارد کاربرد پروفیل بیشتر آشنا خواهید شد.

پروفیل چیست؟

در بازار آهن، انواع مختلفی از مقاطع فولادی تولید و عرضه می‌گردد. پروفیل نیز به عنوان یک مقطع پر کاربرد فولادی در این بازار شناخته می‌شود. پروفیل چیست؟ این عبارت اولین پرسشی است که برای افراد تازه وارد به بازار آهن به وجود می‌آید.

در ابتدا باید بدانید که پروفیل عموما به مقاطع با شکل مقطع ثابت و طول زیاد اطلاق می‌شود. در واقع هرچه در راستای طول  پیش بروید، شکل مقطع تغییری نمی‌کند و ثابت می‌ماند.

بر این اساس اغلب مقاطع فولادی در بازار آهن در گروه پروفیل قرار می‌گیرند. اما پروفیل در نگاه بازاریان به گروه خاصی از مقاطع فولادی با شکل مقطع مشخص گفته می‌شود.

تاریخچه پروفیل

اوایل قرن ۱۹ میلادی تولید انواع پروفیل در انگلستان آغاز شد. پل قوسی در اسکاتلند از اولین سازه‌های ساخته‌شده با پروفیل محسوب می‌شود. ایران پس از جنگ جهانی دوم با افزایش جمعیت روبه رو شد. به دنبال این افزایش، نیاز به مسکن نیز افزایش یافت. در این زمان به دلیل کمبود چوب، انواع پروفیل در ساخت خانه به کار گرفته شد.

انواع مختلف پروفیل کدام است؟

پروفیل، با توجه به شکل و کاربرد در دسته‌های متفاوتی تقسیم می‌شود. در ادامه با انواع دسته‌بندی‌های این مقطع، بیشتر آشنا خواهید شد.

انواع پروفیل بر اساس شکل سطح مقطع

از لحاظ شکل، پروفیل در دو نوع باز و بسته قرار می‌گیرد.

پروفیل باز

آن دسته از مقاطع فولادی که شکل باز دارند، در گروه پروفیل‌های باز قرار می‌گیرند. براین اساس، مقاطع باز شامل موارد زیر می‌شود:

• انواع تیرآهن
• ناودانی یا پروفیل U
• نبشی یا پروفیل L
• پروفیل Z
• تسمه

تمام این مقاطع در بخش‌های مختلف ساخت و ساز کاربرد دارد.

پروفیل بسته

در مقابل گروه پروفیل‌های باز، نوع بسته قرار دارد. همان طور که از نام این مقاطع پیدا است، شکل مقطع بسته است. از این نوع مقاطع در حوزه‌های مختلفی چون ساخت و ساز درب و پنجره، لوله، قوطی، کرکره برقی و پی وی سی استفاده می‌شود. از جمله پروفیل‌های بسته می‌توان به قوطی و لنگه دری اشاره کرد.

انواع پروفیل بر اساس نوع کاربرد

با توجه به کاربرد پروفیل ، این گروه از کالاهای فولادی در دو دسته ساختمانی و صنعتی قرار دارند. هر یک از انواع این مقاطع می‌توانند از متریالی متفاوت نیز ساخته شوند.

پروفیل ساختمانی

پروفیل ساختمانی در مقطع مربع یا مستطیل، در ابعاد و ضخامت‌های مشخصی تولید می‌شود و معمولا ضخامت آن بین ۲ تا ۴ میلی‌متر می‌باشد. از انواع غیر چهارگوش پروفیل ساختمانی می‌توان به انواع پروفیل ۵۰۷، ۵۰۸، ۵۰۹، ۹۵ و پروفیل لنگه دری اشاره کرد.

پروفیل ۵۰۷ با نام پروفیل سپری هم شناخته می‌شود. پروفیل ۵۰۸ به عنوان پروفیل دو لبه و پروفیل ۵۰۹ با نام پروفیل یک لبه معروف است. انواع پروفیل درب و پنجره به عنوان معروف‌ترین پروفیل های ساختمانی، شناخته می‌شوند. پروفیل سپری، پروفیل کلافی، زهوار و پروفیل لنگه دری از مهم‌ترین انواع پروفیل درب و پنجره به شمار می‌روند که در ادامه آن‌ها را معرفی خواهیم کرد.

پروفیل لنگه دری

در ساخت چارچوب‌های درب، گوشه پله‌ها، نرده‌های فولادی و … از پروفیل لنگه دری استفاده می‌شود. این نوع پروفیل در بازار به نام پروفیل ۵۰۸ نیز معروف است. ضخامت پروفیل لنگه دری، ۲ تا ۴ میلی‌متر و طول آن ۶ تا ۱۲ متر است.

اغلب در ساخت پروفیل لنگه دری و دیگر پروفیل‌های درب و پنجره از ورق سیاه st37 استفاده می‌شود. قیمت پروفیل لنگه دری همانند دیگر مقاطع فولادی وابسته به عواملی چون نرخ ارز، قیمت ماده اولیه، بورس کالا و … است. از سوی دیگر، قیمت ورق st37 به عنوان ورق تولیدکننده پروفیل مهم است.

پروفیل سپری یا پروفیل ۵۰۷

پروفیل سپری یا پروفیل T، نوع دیگری از پروفیل های درب و پنجره است که در ساخت درب و پنجره، سازه‌های فلزی، خرپا، اسکلت گلخانه، اتصالات پل و … کاربرد دارد. این نوع پروفیل، از ۰.۹ تا ۲.۵ میلی‌متر ضخامت دارد. پروفیل ۵۰۷ همانند پروفیل لنگه دری، در طول ۶ تا ۱۲ متر ساخته می‌شود.

پروفیل کلافی

پروفیل کلافی نوع دیگری از انواع درب و پنجره است که در ساخت تیرآهن و ناودانی، درب و پنجره و چارچوب‌ها کاربرد دارد. این مقاطع در طول ۶ متر و ضخامت ۰.۹ تا ۲.۵ میلی‌متر ساخته می‌شوند. پروفیل کلافی به نام پروفیل ۵۰۹ یا پروفیل تک لبه نیز معروف است.

تفاوت سطح مقطع این قطعات فولادی در شکل زیر نمایش داده شده است:

همچنین پروفیل‌های لنگه دری که برای ساخت چهارچوب‌های در مورد استفاده قرار می‌گیرد در دو نوع پرمصرف رومی و فرانسوی کاربرد دارند. تصاویر مقطع این دو نوع در شکل زیر به صورت شماتیک دیده می‌شود:

انواع چهارچوب درب

پروفیل صنعتی

پروفیل صنعتی در ابعاد و ضخامت‌هایی تولید می‌شود و خواص مکانیکی بالاتری نسبت به پروفیل ساختمانی از خود نشان می‌دهد. معمولا پروفیل صنعتی ضخامتی بین ۵ تا ۸ میلیمتر دارد. به دلیل ضخامت بیشتر ورق، این پروفیل‌ها با نود گرم تولید می‌شوند.

پروفیل‌های صنعتی معمولا در ساخت سازه‌های فلزی بزرگ مثل پل‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. تولید این نوع پروفیل‌ها به دلیل ابعاد و ضخامت بالا نسبت به سایر پروفیل‌ها، نیازمند صرف زمان و هزینه بیشتری است.

انواع پروفیل‌های پرکاربرد در صنایع مختلف

برخی از پروفیل‌ها هستند که در بازار شناخته شده بوده و کاربرد بسیاری نیز در صنایع مختلف دارند. برخی از این پروفیل‌های پرکاربرد در ادامه معرفی می‌شوند.

پروفیل مبلی

پروفیل مبلی که به پروفیل روغنی هم معروف می‌باشد، از ورق روغنی ساخته می‌شود. به همین دلیل نسبت به پروفیل‌های سازه‌ای، براق و زیباتر است. به دلیل ظاهر متفاوت پروفیل مبلی از این پروفیل عمدتا در کاربردهای دکوراتیو استفاده می‌شود.

فرایند نورد سرد در ساخت پروفیل مبلی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این مقطع در دو جنس ST12 و ST14 بیشترین کاربرد را دارد. قیمت پروفیل مبلی به دلیل جنس متفاوت، بالاتر از قیمت پروفیل ساختمانی است.

پروفیل Z

ابتدا نحوه تولید پروفیل زد را در ویدئو زیر مشاهده کنید:

پروفيل  Z از جمله پروفیل‌هایی است که مقطع باز به شکل حرف لاتین Z دارد و در ساخت سقف سوله‌ها، سالن‌ها، پارکینگ و اماکنی از این دست کاربرد فراوانی دارد. سایز پروفیل Z نشان دهنده ارتفاع آن می‌باشد. شکل زیر به صورت شماتیک ارتفاع پروفیل Z را نشان می‌دهد.

قیمت پروفیل Z تقریبا برابر با قیمت انواع ساختمانی و صنعتی آن است. این نوع پروفيل به دلیل وزن سبک، استحکام و سهولت نصب در ساخت و سازهای صنعتی کاربرد گسترده‌ای دارد.

پروفیل گالوانیزه

پروفیل گالوانیزه از آبکاری پروفيل معمولی تولید می‌شود. گالوانیزه کردن به صورت گرم یا سرد انجام می‌شود. روش معمول گالوانیزاسیون پروفیل، غوطه وری در حمام مذاب می‌باشد. البته در این روش، از ابتدا از ورق گالوانیزه برای تولید پروفیل استفاده می‌شود و در پایان محل جوش مجدد گالوانیزه کاری می‌شود.

این نوع پروفیل برای کاربرد در اتمسفر در تماس با رطوبت کاربردی می‌باشد. قیمت پروفیل گالوانیزه به دلیل حضور پوشش روی بیشتر از قیمت پروفیل معمولی می‌باشد. به دلیل مقاومت عالی این نوع پروفیل در ساخت در و پنجره کاربرد دارد.

پروفیل استیل

پروفيل استیل از جنس فولاد زنگ نزن تولید می‌شود. در نتیجه خاصیت مقاومت به خوردگی بالایی دارد و از آن در محیط‌های خورنده استفاده می‌گردد. همچنین به دلیل زیبایی ظاهر این نوع پروفيل، از آن برای مصارف دکوراتیو هم می‌توان استفاده کرد. بنابراین پروفیل استیل را می‌توان به دو دسته کلی پروفیل استیل صنعتی و پروفیل استیل دکوراتیو دسته بندی کرد.

پروفيل استیل در گریدهای مختلف فولاد زنگ نزن تولید می‌شود. از پرمصرف‌ترین گریدها می‌توان به فولاد زنگ نزن سری ۳۰۴، ۳۱۶ و ۲۰۱ اشاره کرد. قیمت پروفیل استیل به دلیل جنس متفاوت آن، از دیگر انواع پروفیل معمولی گران‌تر است.

پروفيل‌های استیل محصولاتی وارداتی هستند و در حال حاضر توسط تولیدکنندگان داخلی، با کیفیت لازم تولید نمی‌شوند.

انواع پروفیل بر اساس وزن

وزن پروفیل وابسته به ورقی است که از آن تولید می شود و بر اساس وزن، می‌توان پروفیل را در دو گروه زیر قرار داد:

• پروفیل سبک

ماده اولیه تولید پروفیل سبک، اغلب ورق روغنی یا ورق سرد است و به دلیل ضخامت کم، وزن کمی نیز دارد. برخی از پروفیل‍های ورق سیاه هم که در ضخامت‍های بسیار کم و وزن کم تولید می‍شوند، در این دسته قرار می‍گیرند. عمده کاربرد پروفیل سبک در مصارف ساختمانی می‌باشد.

• پروفیل سنگین

پروفيل سنگین از ورق سیاه با ضخامت بالاتر از ۱.۵ میلیمتر تولید می‌شود. این محصول، اغلب مصارف صنعتی داشته و در مواردی استفاده می شود که به استحکام بالایی نیاز باشد.

یکی از راه‌های تخمین وزن پروفیل، استفاده از جدول اشتال آن می‌باشد که وزن هر متر از این مقطع را در ابعاد مختلف، در اختیار افراد قرار می‌دهد.

جدول وزن پروفیل، شامل اطلاعاتی از قبیل طول و عرض مقطع، شعاع خمیدگی پروفیل و ضخامت ورق مورد استفاده برای تولید آن است. بنابراین با محاسبه سطح مقطع پروفیل، می‌توان وزن آن را محاسبه نمود. نوع کاربرد پروفیل با توجه به وزن آن، مشخص می‌شود.

کاربرد پروفیل چیست؟

کاربرد پروفیل با توجه به خواصی که ارائه می‌دهد، متفاوت است. بر اساس استحکام این مقطع، ممکن است در مصارف صنعتی و یا ساختمانی، مورد استفاده قرار گیرد. چند کاربرد پروفیل در صنایع مختلف عبارتند از:

• ساخت دستگاه‍های ورزشی
• تولید باسکول
• تولید ترازو
• ساخت ماشین‍آلات صنعتی
• ساخت ابزار دقیق
• شاسی خودرو سبک و سنگین
• ساخت سوله
• ساختمان‍سازی
• پل سازی
• حصار
• راه سازی
• ساخت در و پنجره

نحوه تولید پروفيل چهارگوش

پروفيل در ایران در واقع مقطع چهارگوش توخالی فولادی می‌باشد. مقطع پروفیل‌های معمولی که به پروفيل قوطی نیز معروف هستند به صورت مربع یا مستطیل است.

پروفيل‌ها معمولا از جنس ورق سیاه ST37 ساخته می‌شوند. ورق سیاه از نورد گرم حاصل می‌شود. جنس و هندسه از عوامل موثر بر قیمت انواع پروفیل به حساب می‌آید.

پروفیل از شکل دهی ورق فولادی به کمک فرآیند نورد تولید می‌شود. فرآیند نورد در دو حالت نورد گرم یا نورد سرد انجام می‌شود. دمای فرایند به ضخامت ورق استفاده شده بستگی دارد.

برای تغییر شکل ورق‌های ضخامت بالا نیاز به پیش گرم کردن ورق اجتناب ناپذیر است. در فرایند تولید پروفیل، ورق فولادی رفته رفته خم می‌شود. در ابتدا با خم کردن ورق فولادی، مقطعی مشابه با لوله فولادی ایجاد می‌شود.

پس از خمکاری ورق و ایجاد مقطع دایره‌ای شکل، توسط یکی از انواع روش‌های جوشکاری، در درز ایجاد شده اتصال برقرار می‌شود. معمولا از روش جوشکاری مقاومت الکتریکی (ERW) یا جوشکاری زیر پودری (SAW) برای فرآیند جوشکاری انجام می‌شود.

پس از ایجاد یک اتصال قدرتمند، مقطع تحت نورد با غلتک‌های خاصی انجام می‌شود. به این ترتیب، رفته رفته مقطع دایره‌ای به مقطع چهارگوش تبدیل می‌شود. در شکل زیر شماتیکی از فرآیند نورد پروفیل دیده می‌شود:

خط تولید پروفيل

تولیدکنندگان داخلی با در دست داشتن مجهزترین ماشین آلات به تولید انواع پروفيل مشغول هستند. شرکت جهان پروفيل پارس، نورد لوله یاران، لوله و پروفیل صابری و فولاد هیربد از جمله تولیدکنندگان بنام داخلی محسوب می‌شوند.

علاوه‌بر تولیدات داخلی، پروفیل‌های وارداتی نیز در بازار موجود هستند. با مطالعه اطلس تولیدکنندگان پروفیل فولادی در ایران، با برترین برندهای تولیدکننده این مقطع در سراسر کشور آشنا شوید.

عوامل موثر بر قیمت انواع پروفیل فولادی چیست؟

پیش از خرید پروفيل حتما باید استعلام قیمت انواع مختلف این مقطع را انجام دهید تا با آگاهی بیشتری اقدام به خرید نمایید. قيمت پروفیل تحت تاثیر عوامل مختلفی تغییر می‌کند که عبارتند از:

• قیمت ورق فولادی
• میزان عرضه و تقاضا
• نوسانات نرخ دلار
• قیمت شمش
• اوضاع سیاسی داخل و خارج از کشور
• برند تولیدکننده

سخن آخر

در این مطلب تلاش شد تا با پاسخ به پرسش پروفیل چیست و چه انواعی دارد، اطلاعات شما را در این خصوص افزایش دهیم. شما باید متناسب با نیاز خود یکی از انواع این مقطع را انتخاب و تهیه کنید.

اگر هنوز نمی‌دانید کدام مقطع برای شما مناسب‌تر است و از قیمت انواع پروفیل مثل قیمت پروفیل گالوانیزه اطلاع ندارید، می‌توانید با متخصصین آیرومارت، مشورت کنید. برای آگاهی از قیمت انواع پروفيل و سایر مقاطع فولادی با مشاوران ما در آیرومارت و با شماره ۴۵۳۰۶-۰۲۱ تماس حاصل فرمایید.