اسلب چیست؟ کاربرد، نحوه تولید و استاندارد آن

تختال یا اسلب ها همانند شمش های فولادی از فرآیند ریخته گری پیوسته تولید می شوند، اما از نظر ظاهری و کاربردی با آن ها متفاوت هستند.

این مقاطع با سطح مقطع مستطیلی و عرضی به نسبت کمتر ساخته می شوند. از تختال به عنوان ماده اولیه برای انواع ورق های گرم و سیاه یاد می شود، از این رو قیمت اسلب می تواند بر قیمت این ورق ها تاثیرگذار باشد.

در ادامه این مقاله به بررسی کاربردها و جزئیات بیشتری در مورد اسلب خواهیم پرداخت.

اسلب یا تختال چیست؟

اسلب (Slab) که به عنوان تختال نیز شناخته می شود، نوعی قطعه یا ورق فولادی با سطح مقطع مستطیلی است. این محصول پس از مراحل مختلف فرآوری در کارخانه های نورد به ورق های فولادی با ضخامت کمتر تبدیل می شود. اسلب به عنوان یک محصول اولیه در تولید ورق ها و صفحات فولادی کاربرد داشته و به همین منظور، کیفیت بالای ساخت آن ها باعث افزایش کیفیت محصول نهایی می شود.

بیشتر بخوانید: کارخانه های تولید کننده ورق فولادی ایران

اکثرا، اسلب ها از فولاد کربنی ساخته می شوند، اما نمونه هایی از فولاد زنگ نزن نیز وجود دارد. ترکیبات این محصول می تواند شامل آلیاژهایی مانند آهن، کروم، مس، منگنز، نیکل، سیلیکون و مولیبدن باشد، که هر یک ویژگی های خاصی به آن می بخشند.

فرایند تولید اسلب

پاسخ به پرسش اسلب چیست، به آشنایی با فرایند تولید آن وابسته است. تولید اسلب با استخراج سنگ آهن از معادن آغاز می‌شود. سنگی که استخراج شده، از خلوص بالایی برخوردار نیست و نیاز به احیا کردن دارد. احیای آهن از سنگ معدن، به دو روش کلی انجام می‌شود:

• احیا مستقیم
• احیا غیر مستقیم

در هر کدام از این روش‌ها کوره‌های مخصوصی کاربرد دارد. همان طور که در مقاله شمش فولادی بحث شد، اسلب و انواع شمش پس از آماده شدن مذاب فولاد، با ریخته‌گری پیوسته تولید می‌شوند. تولید شمش و اسلب یکی از راحت‌ترین راه‌ها برای استفاده از فولاد در ساخت قطعات مختلف است.

استانداردهای تولید اسلب

فولادسازان در تولید اسلب، از استانداردهای مختلفی پیروی می‌کنند.استفاده از استاندارد در تولید موجب می‌شود تا بدون نیاز با آنالیز از ساختار شیمیایی و خواص مکانیکی اسلب آگاهی پیدا کرد.

اغلب اسلب‌های موجود در بازار آهن آلات از یکی از استانداردهای زیر پیروی می‌کنند:

مشخصات ظاهری اسلب

ابعاد اسلب یعنی عرض، طول و ضخامت متغیر است. معمولا عرض اسلب‌ها تا ۲۰۰۰ میلیمتر و ضخامت نیز تا ۲۵۰ میلیمتر تغییر می‌کند. اسلب از آنجا که محصول ریخته گری پیوسته است، محدودیت طولی ندارد. اما برای آنکه در بازار به راحتی قابل حمل باشد، اغلب در طول‌های ۴ تا ۱۲ متر برش داده می‌شوند. اگر به طول‌های دیگری احتیاج داشته باشید، می‌توانید درخواست خود را با تولید کننده در میان بگذارید. هم‌چنین می‌توانید از روش‌های مختلف برشکاری استفاده کنید.

ترکیب شیمیایی اسلب

در آنالیز شیمیایی اسلب فولادی عناصر مختلفی پیدا خواهید کرد. درصد عمده‌ای از ساختار این مکعب مستطیل فولادی از آهن تشکیل شده است. عناصر بعدی نظیر کروم، مس، مولیبدن، منگنز، نیکل و سیلیسیم درصد کمتری از اسلب را شامل می‌شوند. هر کدام از این عناصر خواص منحصر به فردی را به وجود می‌آورند. به طور مثال اگر عنصر کروم از حدود ۱۲ درصد فراتر رود، خواص خوردگی فولاد به طرز چشمگیری افزایش پیدا خواهد کرد. بنابراین هر گونه خواصی مکانیکی که از ورق نهایی انتظار دارید، با تغییر ترکیب شیمیایی مذاب امکان پذیر خواهد بود.

کاربرد اسلب

اسلب در تولید قطعات آهنی مختلف می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد. اما مهم‌ترین هدف از تولید اسلب‌ها، دست یافتن به انواع ورق فولادی است. در واقع اسلب دامنه کاربرد گسترده‌ای ندارد. برای تولید هر نوع ورق فولادی ابتدا بایستی اسلب را تا دمای مشخصی حرارت داد.

سپس این صفحات گداخته تحت نیروی فشاری غلتک، نورد شده و کاهش ضخامت می‌دهند. محصولی که پس از نورد اسلب روانه بازار می‌‌شود، ورق سیاه یا ورق گرم نام دارد.

همچنین بخوانید: تفاوت ورق گرم و سرد چیست؟

همین ورق‌ گرم تولیدی تحت فرایندهای تکمیلی به سایر ورق‌های روغنی، گالوانیزه، اسید شویی و … قابل تبدیل است. در یک نتیجه گیری کلی می‌توان گفت، اسلب ماده اولیه تولید انواع ورق‌های فولادی در بازار آهن می‌باشد. برای استعلام قیمت ورق سیاه، کلیک کنید.

تفاوت های اسلب، شمش، بیلت و بلوم

اسلب، شمش، بلوم و بیلت بلوک های بزرگ فولادی هستند که به عنوان مواد اولیه سایر محصولات شناخته می شوند که در عملیات هایی مانند اکستروژن، آهنگری و نورد مورد استفاده قرار می گیرند.

• اسلب: اسلب ها دارای مقطع مستطیلی و اغلب با ضخامت معادل ۱۶۰ میلی متر یا بیشتر بوده و از طریق روش های مختلفی از جمله ریخته گری تولید می شوند.
• شمش: شمش ها با مقاطع گرد، مستطیل یا شش ضلعی و به طول حدود ۲ متر ساخته می شوند. این محصولات نیمه آماده برای فرآوری مجدد و ساخت قطعات مناسب هستند.
• بلوم: بلوم که به نام شمشه هم شناخته می شود، نوع دیگری از محصولات اولیه فولادی بوده که با سطح مقطع مربعی بوده که می تواند از شمش ها به وسیله ریخته گری مداوم یا نورد تولید شود. این محصول در ساخت ریل، سپری، ناودانی و تیرآهن کاربرد دارد.
• بیلت: بیلت ها عموما با مقطع مربع یا مسطیلی تولید می شوند و به طور معمول طول بیشتری نسبت به شمش ها دارند. این محصولات فولادی از فرآیند نورد گرم به دست آمده و به صورت مستقیم در هنگام ریخته گری فولاد تولید می شوند.

تولید کنندگان اسلب در ایران

ایران در حوزه فولادسازی گام‌های موثری برداشته است. به گونه‌ای که امروز کارخانه‌های متعددی در سراسر کشور در زمینه تولید فولاد و انواع مقاطع فولادی مشغول به فعالیت هستند. به طور خاص در حوزه تولید اسلب نیز خوشبختانه وضعیت مطلوبی داریم.

کارخانه‌های ذوب آهن اصفهان، فولاد مبارکه اصفهان، فولاد خوزستان و فولاد هرمزگان به عنوان برترین فعالان در حوزه تولید اسلب‌های فولادی شناخته می‌شوند. این مجموعه‌ها علاوه بر اسلب معمولا در کنار اسلب سایر شمش‌های فولادی مثل بیلت و بلوم را نیز تولید می‌کنند.

برای اطلاعات بیشتر مقاله ۴ تولیدکننده ورق فولادی برتر در داخل کشور را مطالعه کنید.

عوامل موثر بر قیمت اسلب

قیمت اسلب بسته به ابعاد آن متفاوت است. در واقع هرچه ابعاد اسلب ( طول، عرض و ضخامت) یا به طور کلی وزن آن افزایش یابد، قیمت افزایش پیدا خواهد کرد. اما در بازار بزرگ آهن هیچ گاه نباید تاثیر شرایط بازار و عوامل بیرونی را نادیده گرفت.

عواملی مثل نرخ روز دلار، میزان عرضه و تقاضا و رویدادهای سیاسی باعث تغییر روند قیمت اسلب می‌شوند. بنابراین بهترین راه در چنین شرایطی مشورت با افراد باتجربه برای پیدا کردن بهترین زمان خرید است. کارشناسان بازرگانی آیرومارت آماده‌اند تا راهنمایی‌های لازم پیش از خرید آهن‌آلات را در اختیار شما قرار دهند.

سوالات متداول

1. کاربرد اسلب یا تختال چیست؟

از اسلب به عنوان ماده اولیه در فرآیند تولید محصولات فولادی بزرگ مانند صفحات فلزی با ضخامت های مختلف استفاده می شود.

2. تفاوت بین اسلب و بیلت چیست؟

اسلب و بیلت دارای سطح مقطع مستطیلی بوده، اما صفحات بیلت دارای عرض بیشتری بوده و اغلب برای ساخت ورق های فلزی استفاده می شود، در حالی که از بیلت ها برای ریخته گری و ساخت قطعات و پروفیل های بزرگ همچون تیر آهن استفاده می شود.

3. اسلب ها بر اساس چه استانداردهایی ساخته می شوند؟

اسلب ها نیز همانند بسیاری از مقاطع فولادی طبق استانداردهای ملی و بین المللی خاصی ساخته می شوند که اغلب این استانداردها توسط کشورهایی همچون آمریکا (ASTM)، روسیه (GOST)، انگلستان و… تبیین می شود.